راه های مؤثر برای تقویت ارتباط با نوجوان + نکات کلیدی و اشتباهات رایج
ارتباط با نوجوانان، با توجه به حساسیت‌ها و چالش‌های این دوره از زندگی ممکن است یکی از دغدغه‌های اصلی والدین باشد. با یادگیری مهارت‌های ارتباطی مؤثر، می‌توانید به درک عمیق‌تری از دنیای پیچیده نوجوانی دست یابید و رابطه‌ای پر از اعتماد و احترام با فرزندتان بسازید.
به گزارش پارت نیوز؛ گاهی اوقات، سوالاتی که والدین از نوجوانان می‌پرسند، برخلاف انتظار جواب مشخص و مودبانه‌ای ندارند و ممکن است به درگیری کلامی بین والدین و نوجوان منجر شوند. این سوالات، از دیدگاه نوجوانان نه از سر نگرانی، بلکه به‌عنوان تلاش برای کنترل و محدود کردن آنها به نظر می‌رسند. پس آموزش شیوه‌های صحیح برقراری ارتباط با نوجوانان اهمیت زیادی دارد.
فهرست
نحوه رفتار والدین با نوجوانان بسیار مهم است، زیرا اگر به درستی انجام شود، می‌تواند به عبور آرام‌تر از چالش‌های دوران نوجوانی و کمک به موفقیت و سلامت روحی فرزندتان در جامعه منجر شود. در این مقاله، به شما خواهیم آموخت که چگونه ارتباط خودتان را افراد نوجوان تقویت کنید و از مشکلات احتمالی جلوگیری کنید.
راه های مؤثر برای تقویت ارتباط با نوجوان
دوران نوجوانی یکی از مهم‌ترین مراحل زندگی فرزند شماست و برقراری ارتباط مؤثر در این دوره ممکن است دشوار باشد؛ اما با رعایت نکات زیر، می‌توانید ارتباط با نوجوان خود را تقویت کنید.
۱. ایجاد ارتباط درست و دوستانه
دوران نوجوانی، زمانی است که زندگی به سرعت در حال تغییر است و نوجوانان احساس می‌کنند که اطرافیانشان قادر به درک آنها نیستند. در این شرایط، پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها به دلیل فاصله کمی که دارند، معمولاً دوست‌داشتنی‌تر از والدین به نظر می‌آیند. به عنوان والدین، شما ممکن است به عنوان یک دوست پذیرفته نشوید.
اگر دوست خوبی برای فرزندتان باشید، او در مواجهه با مشکلات به شما مراجعه خواهد کرد. برعکس اگر خود را رئیس بدانید و به او به عنوان زیر دست نگاه کنید، او دوستان دیگری پیدا می‌کند که ممکن است توصیه‌های نامناسبی ارائه دهند. بنابراین از سنین پایین روی کیفیت رابطه خود با نوجوانتان کار کنید و سعی کنید بهترین دوست او باشید.
برای برقراری ارتباط مؤثر، باید به آنچه برای فرزندتان مهم است، علاقه نشان دهید و اطلاعاتی از خود را با او به اشتراک بگذارید. با پرسیدن نظرات و دیدگاه‌های او، می‌توانید احساسات او را بهتر درک کنید و ارتباطی نزدیک‌تر و موثرتر برقرار نمایید.
۲. شنونده خوب بودن
برای برقراری ارتباط مؤثر با نوجوان خود، باید شنونده خوبی باشید. این به معنای گوش دادن بدون قضاوت و با همدلی حتی زمانی که با نظرات او موافق نیستید، است. احترام به نظرات و عقاید نوجوانتان و ارزش قائل شدن برای آنها، به او می‌آموزد که به نظرات شما نیز احترام بگذارد. اگر احساس کند که به خوبی شنیده و درک می‌شود، کمتر به حالت تدافعی می‌رود و نگرانی‌هایش را با شما در میان می‌گذارد.
برای اینکه شنونده خوبی باشید، اصول زیر را رعایت کنید:
- اجازه دهید نوجوان شما افکار و دغدغه‌هایش را به طور کامل بیان کند.
- نگرانی‌های او را بدون ترس و واهمه بشنوید.
- تلاش نکنید بلافاصله مشکل را حل کنید یا اوضاع را تغییر دهید.
- به یاد داشته باشید که گوش دادن به معنی موافقت با تمام صحبت‌ها و خواسته‌های فرزندتان نیست.
از طریق استقبال و لذت بردن از هم‌صحبتی با فرزندتان، و با پرهیز از قطع کردن صحبت‌ها، اعلام موافقت یا مخالفت فوری، ارائه راه‌حل، و نصیحت کردن به او نشان دهید که ارزش قائلید و به نظراتش اهمیت می‌دهید.
۳. توجه کردن
برای برقراری ارتباط مؤثر با نوجوان، هنگام صحبت کردن با او تمام مشغله‌ها و کارهای خود را متوقف کنید و به او توجه کامل کنید. این کار نشان‌دهنده اهمیت و ارزشی است که برای فرزندتان قائل هستید. با اختصاص دادن زمان و توجه به او، فرزندتان می‌فهمد که می‌تواند در مواقع مشکل به شما اعتماد کرده و روی کمک و همراهی شما حساب کند.
۴. بازجویی نکردن
برای برقراری ارتباط مؤثر با فرزندتان، از او سوال کنید تا از حال و احوالش آگاه شوید اما مراقب باشید که او را با سوالات بیش از حد کلافه نکنید. سوالات شما نباید حس بازجویی را به فرزندتان منتقل کند، زیرا این حس می‌تواند ارتباط مؤثر را دشوار کند و موجب دوری او از شما شود.
بسیاری از والدین با هر خطایی که از فرزندشان سر می‌زند، شروع به سوال پرسیدن و سرزنش می‌کنند. برای مثال، سوالاتی مانند “کجا میری؟ با کی میری؟ کی برمی‌گردی؟” از جمله سوالات رایج است که والدین نگران مطرح می‌کنند. به جای این روش، سعی کنید سوالات خود را به گونه‌ای مطرح کنید که حس کنجکاوی و توجه را منتقل کند، نه بازجویی و فشار.
۵. دستور ندادن
در حین صحبت کردن با فرزند نوجوان خود، باید از استفاده از زبان دستوری و امر و نهی کردن خودداری کنید. صحبت کردن به صورت دستوری ممکن است در ابتدا موثر به نظر برسد اما در طول زمان، فرزندتان ممکن است به این دستورات بی‌اعتنا شود.
بهتر است در هر موقعیت، ابتدا از فرزند خود بپرسید که چگونه ترجیح می‌دهد کارها را انجام دهد و آیا به کمک شما نیاز دارد یا خیر. این روش باعث می‌شود فرزندتان احساس استقلال و احترام کند و به شما اعتماد بیشتری داشته باشد.
۶. شناخت علایق
شما با آگاهی از علاقه‌های فرزندتان می‌توانید به او نزدیک‌تر شده و ارتباط مؤثرتری برقرار کنید. برای این کار می‌توانید:
- موضوع صحبت‌هایتان را به سمت علاقه‌های او هدایت کنید و در مورد آنها گفتگو کنید.
- هدایا و وسایل را بر اساس علایق او انتخاب کنید، نه آنچه که خودتان صلاح می‌دانید.
- شرایطی را فراهم کنید تا او به خواسته‌ها و علایقش دست یابد.
این روش‌ها کمک می‌کنند تا فرزندتان احساس کند که نیازها و علاقه‌هایش مورد توجه قرار می‌گیرد و باعث تقویت ارتباط شما می‌شود.
۷. تشویق به استقلال
برای آماده‌سازی فرزند نوجوان خود برای حضور در اجتماع و موفقیت در مقاطع تحصیلی بالاتر، تشویق به استقلال از اهمیت زیادی برخوردار است. در این راستا پیشنهادات زیر می‌تواند به شما کمک کند:
- اجازه دهید فرزندتان تصمیمات را خود بگیرد و به جای او تصمیم نگیرید.
- به تلاش‌های او احترام بگذارید و صبور باشید.
- در مورد انتخاب‌های او زیاد سؤال نپرسید.
- او را به فعالیت‌های خارج از خانه تشویق کنید.
- به او امید و اعتماد به نفس بدهید.
- در تصمیم‌گیری‌های مهم با او مشورت کنید.
- به او نشان دهید که در انتخاب‌هایش همراهی‌اش می‌کنید.
- در پاسخ به سوالاتش عجله نکنید و از او بپرسید: خودت چه فکر می‌کنی و نظرت چیست؟
در طول دوران نوجوانی، فرزند شما در حال توسعه استقلال و تلاش برای ایجاد هویت خود است. حمایت از استقلال آنها در عین حفظ ارتباط نزدیک و معنادار مهم است. پذیرش نظرات و ایده‌های فرزندتان، تشویق به تصمیم‌گیری و مسئولیت‌پذیری و اجازه دادن به اشتباه کردن و یادگیری از آنها، احساس اعتماد به نفس و عزت نفس را در آنها افزایش می‌دهد و رابطه شما را تقویت می‌کند.
۸. پرهیز از مقایسه
بپذیرید که فرزندتان ویژگی‌ها، علاقه‌ها، توانمندی‌ها و استعدادهای منحصر به فرد خود را دارد و مقایسه او با دیگران نتیجه‌ای جز دوری و تنش نخواهد داشت. در برقراری ارتباط صحیح با فرزند، مقایسه کردن در هر سنی به ویژه در دوران نوجوانی اشتباه است. بنابراین از مقایسه فرزندتان با دیگران یا حتی با خودتان خودداری کنید، زیرا شرایط زندگی هر فرد منحصر به فرد است.
۹. تحسین و تشویق
هر زمان که فرزندتان کار درستی انجام می‌دهد، او را تحسین کنید و تلاش‌هایش را ارزشمند جلوه دهید. این کار باعث می‌شود فرزندتان انگیزه بیشتری برای ادامه دادن رفتارهای مثبت پیدا کند و به دنبال تایید و تشویق شما باشد. تحسین و تقدیر می‌تواند به تقویت اعتماد به نفس و عزت نفس نوجوانان کمک کرده و آنها را به انجام کارهای صحیح تشویق کند.
برای مثال، اگر فرزندتان درباره تجربه استرس‌زای خود صحبت کند، می‌توانید با گفتن جمله‌هایی مانند «چقدر خوب که اینقدر شجاع هستی و احساساتت را با من در میان می‌گذاری» یا «من خودم هم در به اشتراک گذاشتن احساساتم دچار مشکل هستم. خیلی خوشحالم که تو این کار را کردی»، او را تشویق کنید و ارزش تلاش‌هایش را به او نشان دهید.
۱۰. محدود نکردن
اگر فرزند شما پسر باشد، با چالش‌هایی خاص روبه‌رو خواهید شد و اگر دختر باشد، مشکلات دیگری از خود نشان خواهد داد. در مدیریت زندگی فرزندانتان، استفاده از محدودیت‌ها به تنهایی کافی نیست؛ مسئولیت‌پذیری می‌تواند آنها را به مسیر صحیح هدایت کند.
به عنوان مثال، می‌توانید پولی را به فرزندتان بسپارید و از او بخواهید به مدت یک ماه به مسائل خانه رسیدگی کند. این تجربه به او می‌آموزد که هدر دادن پول می‌تواند عواقب منفی مانند نداشتن صبحانه در روزهای آینده داشته باشد. این روش به فرزندتان کمک می‌کند تا در یک فضای امن و حمایتی یاد بگیرد نه از طریق تجربیات خیابانی یا از دوستان.
یا می‌توانید درآمد ماهانه خود را به فرزندتان بدهید و مسئولیت اداره خانه را به او بسپارید. این تجربه به آنها اجازه می‌دهد مهارت‌های خود را گسترش دهند و از محدودیت‌ها فراتر بروند.
محدودیت‌ها به تنهایی برای کنترل زندگی فرزندان کافی نیستند؛ مسئولیت‌پذیری آنها را در مسیر درست قرار می‌دهد. به جای محدود کردن، با واگذاری مسئولیت‌ها فرزندان به استقلال و اعتماد به نفس بیشتری دست پیدا می‌کنند و با مهارت‌های بهتری به بزرگسالی وارد خواهند شد.
۱۱. مشخص کردن مرزها و انتظارات
ارتباط مؤثر با نوجوانان نیازمند تعیین مرزها و انتظارات واضح و معقول است. به عنوان والدین، ضروری است که قوانین و محدودیت‌هایی متناسب با سن فرزندتان تعیین کنید تا به او کمک کند تا بداند چه انتظاری از او می‌رود و چه رفتاری مطلوب است. برای این منظور، با نوجوان خود مشورت کرده و نظر او را در تعیین قوانین جویا شوید تا قوانین منصفانه و منطقی به نظر برسند.
به جای تمرکز بر رفتارهای غلط، بر رفتارهای صحیحی که انتظار دارید تأکید کنید. مثلاً به جای گفتن «تا دیروقت بیرون نباش»، بگویید «ساعت ۱۰ شب در خانه باش». قوانین باید به مرور زمان و با افزایش سن نوجوان تغییر کنند تا احساس استقلال او حفظ شود اما نظارت بر رفتار و ارتباط مؤثر همچنان برای امنیت و رفاه او ضروری است.
۱۲. حل تعارض با صحبت کردن
در هر رابطه سالمی بین والدین و نوجوانان، درگیری و اختلاف نظر اجتناب‌ناپذیر است اما با ارتباط مؤثر می‌توان این مسائل را مدیریت کرد. برای این کار مهم است که خونسرد و مهربان بمانید، به دیدگاه و احساسات فرزندتان توجه کنید، احساسات خود را با احترام به اشتراک بگذارید و به جای سرزنش، روی یافتن راه‌حل‌های مشترک تمرکز کنید. در صورت ادامه تعارضات، مشاوره با روانشناس نوجوان یا روانشناس خانواده می‌تواند مفید باشد.
اشتباهات رایج در رابطه با نوجوان
در ارتباط با نوجوانان، والدین ممکن است به اشتباهات زیر دچار شوند:
- تمرکز فقط بر مشکلات: والدین ممکن است بیشتر بر اشتباهات و نارضایتی‌ها تمرکز کنند و از توجه به نقاط قوت و موفقیت‌های نوجوان غافل شوند.
- ضعف در اعتماد به نفس: والدین ممکن است با پرسش‌های زیاد یا مداخله‌های زیاد، اعتماد به نفس نوجوان را تضعیف کنند و او را احساس کنند که تحت کنترل است.
- جاری کردن احساسات: واکنش‌های عاطفی شدید والدین هنگام صحبت با نوجوان می‌تواند گفتگو را دشوار کند و از ارائه راهنمایی مؤثر جلوگیری کند.
- پرسش‌های زیاد و مشاوره ناخواسته: پرسش‌های مداوم و مشاوره‌های غیرضروری می‌تواند باعث شود نوجوان احساس بازجویی کند و از والدین دوری کند.
- واکنش‌های عاطفی به مسائل مطرح شده: والدین ممکن است با واکنش‌های شدید به مشکلات نوجوان، فضای گفتگو را متشنج کنند به جای آنکه نوجوان را تشویق به یافتن راه‌حل‌های خود کنند.
در زمینه آموزش مسائل جنسی به نوجوانان، والدین باید با دقت و حساسیت عمل کنند و به نیازهای اطلاعاتی و عاطفی نوجوان توجه کنند تا آموزش مؤثر و مناسب باشد.
حرف آخر:
در تعامل با نوجوانان، والدین باید از اشتباهات رایج مانند تمرکز بر مشکلات به جای نقاط قوت، تضعیف اعتماد به نفس، جاری کردن احساسات، پرسش‌های زیاد و مشاوره‌های ناخواسته و واکنش‌های عاطفی شدید اجتناب کنند. ارتباط مؤثر با نوجوانان مستلزم توجه به احساسات و نیازهای آنان، حفظ اعتماد به نفس و ایجاد فضایی برای گفتگوی سازنده است.
برای بهبود روابط با نوجوانان و مدیریت بهتر تعارضات، پیشنهاد می‌کنیم تجربیات و نظرات خود را با ما به اشتراک بگذارید. چگونه شما با چالش‌های مشابه روبرو شده‌اید؟ چه راهکارهایی را مؤثر می‌دانید؟ دیدگاه‌ها و پیشنهادات شما می‌تواند به دیگر والدین کمک کند تا با نوجوانان خود ارتباط بهتری برقرار کنند.
انتهای مطلب/ن.پ
