آشنایی با رشته ژنتیک+ درآمد، مهاجرت و آینده شغلی
ژنتیک و کلا علم ژنتیک یک علم نوین است که دانشمندان پس از توانایی دسترسی به درون سلول توانستند بیشتر روی آن تحقیق و پژوهش کنند. در این مقاله به معرفی کامل رشته ژنتیک خواهیم پرداخت، با ما همراه باشید.
به گزارش پارت نیوز؛ رشته ژنتیک رشته ای جوان است و از طول عمر آن خیلی نمی‌گذرد و با پیشرفت علم درهای جدید به روی این علم مهم گشوده می‌شود. اما پیش از تعریف وتمجید بسیار از این رشته به معرفی این رشته در دانشگاه‌های ایران، بازار کار و درآمد آن به شما اطلاعات جامعی خواهیم داد. در ادامه مطلب با سایت پارت نیوز همراه باشید.
فهرست
رشته ژنتیک چیست؟
ژنتیک یکی از پنج زیرشاخه (گرایش) رشته زیست سلولی مولکولی در مقطع کارشناسی است و به عنوان عضوی از خانواده رشته‌های علوم پایه نقش عمده‌ای در مهندسی، پزشکی، کشاورزی، دام و رشته‌های از این دست نقش ایفا می‌کند. در این مطلب، تمرکز ما صرفا روی ژنتیک بوده و به چهار گرایش دیگر نخواهیم پرداخت.
چه کسانی در رشته ژنتیک موفق می‌شوند؟
اگر علاقه مند به پژوهش و تحقیقات هستید و برایتان جذاب است که هر روز با یک مسئله حل نشده جدید مواجه شوید، این رشته کاملاً مناسب شما است. شما به عنوان یک محقق، باید با انرژی پایان ناپذیر خود مسائل پیش رویتان را در در قالب پژوهش های گروهی یا فردی در زمینه‌های مختلف بررسی کنید و ترسی از مشکلات دشوار و پروژه‌های سنگین نداشته باشید؛ چراکه این مشکلات، مهمترین بخش کارهای تحقیقاتی هستند.
نقل قولی از پروفسور «F. Bieber» استاد دانشگاه هاروارد در این زمینه وجود دارد: «زمانی فکر می‌کردم ژنتیک زیرمجموعه‌ای از علم پزشکی است، اما حال بر این باورم که پزشکی شاخه از علم ژنتیک است.»
با تکیه بر همین نقل قول می‌توانید به اهمیت این رشته پی برد؛ چراکه تقریباً موضوع بنیادی تمامی بیماری‌هایی که در قرن حاضر بشر با آن‌ها دست و پنجه نرم می‌کند در ژنوم نهفته است. با کاوش در این توالی نوکلئوتیدی، می‌توان به جوابی برای درمان تمامی این بیماری‌ها دست یافت. از سرطان گرفته تا مقاومت باکتریایی، ایدز و باقی بیماری‌ها همگی به این دو توالی در هم پیچیده ختم می‌شوند.
اما در ژنتیک همه چیز فقط حول محور بیماری و باکتری نیست. آینده‌ای را تصور کنید که در آن می‌توان از رنگ چشم، مو و پوست تا قد و هوش فرزند خود را انتخاب کرد. تکنیکی در ویرایش و دستکاری ژنوم، به نام کریسپر (CRISPR)، این رویای بشر را به واقعیت تبدیل کرده است. حال با این دید کلی که به ژنتیک پیدا کردید به سراغ جزئیات می‌رویم.
گرایش‌های رشته ژنتیک برای ادامه تحصیل چه هستند؟
این سوالی بسیار مهم است که جواب دادن به آن انرژی بسیار زیادی از هر دانشجو خواهد گرفت. برای کنکور کارشناسی ارشد دو راه پیش‌روی شما است: وزارت بهداشت و وزرات علوم. بسیاری از دانشجویان زیست شناسی سلولی-مولکولی و علوم آزمایشگاهی، کنکور وزارت بهداشت را انتخاب می‌کنند و دلیل آن چیزی جز آینده روشن‌تر نیست.
پرطرفدارترین رشته‌های وزارت بهداشت که دانشجویان برای قبولی در آن‌ها وارد رقابتی بسیار سنگین می‌شوند به شرح زیر است:
- مجموعه علوم آزمایشگاهی (1)
- بیوشیمی بالینی
- بیوتکنولوژی پزشکی
- فیلم آموزش بیوتکنولوژی میکروبی
- ژنتیک انسانی
- مجموعه آموزش‌های علم ژنتیک (Genetic)
- مجموعه علوم آزمایشگاهی (2)
- ایمنی‌شناسی پزشکی
- هماتولوژی
- مجموعه علوم آزمایشگاهی (3)
- انگل‌شناسی
- قارچ‌شناسی
- میکروبیولوژی
- مجموعه آموزش‌های میکروب شناسی و ویروس‌شناسی
- ویروس‌شناسی
در این میان رشته‌های بیوشیمی بالینی، ژنتیک انسانی و هماتولوژی بیشترین داوطلب را دارا هستند. توضیح هر کدام از این‌ها مقاله‌ای جداگانه می‌طلبد، اما توضیحی کوتاه در مورد ژنتیک انسانی ارائه خواهیم کرد. با گذراندن مقطع ارشد و دکتری در ژنتیک پزشکی (انسانی)، مهر نظام پزشکی به شما تعلق خواهد گرفت (که البته چهار-پنج سالی است اعطای آن با مشکل موقتی مواجه شده، اما تلاش‌ها در جهت رفع آن در جریان است) و با آن قادر خواهید بود مطبی برای مشاوره ژنتیک یا آزمایشگاهی برای انجام تحقیقات مربوطه تاسیس کنید.
لازم به ذکر است، ظرفیت بسیار پایین قبولی در وزارت بهداشت (حدود 150 تا 200 نفر برای مجموعه علوم آزمایشگاهی 1) باعث شده قبولی در آن بسیار سخت شود.
در ادامه، لازم است توضیحی نیز در مورد رشته‌های وزارت علوم بدهیم. رشته‌هایی که در مقطع ارشد برای این منظور می‌توانید انتخاب کنید، شامل مواردی است که در ادامه ذکر شده‌اند: ژنتیک، میکروبیولوژی، زیست سلولی-مولکولی، بیوشیمی، بیوتکنولوژی میکروبی، بیوتکنولوژی دریا، بیوتکنولوژی صنعت و محیط زیست، بیوفیزیک.
اولین تفاوت کنکور بهداشت و علوم در تعداد دروسی است که از آن‌ها آزمون گرفته خواهد شد. به طور مثال، برای رشته ژنتیک پزشکی (وزارت بهداشت) 4 درس بیوشیمی، ژنتیک، زیست سلولی-مولکولی و زبان تخصصی پزشکی شامل آزمون خواهند بود؛ اما برای مهندسی ژنتیک (وزارت علوم) دروس زبان تخصصی، مجموعه زیست شناسی (شامل میکروبیولوژی، اکولوژی، بیوشیمی، بیوفیزیک، تکامل، زیست گیاهی، جانوری و سلولی مولکولی)، بیوشیمی، ژنتیک، زیست سلولی-مولکولی، میکروبیولوژی و بیوفیزیک در آزمون دخیل هستند.
تفاوت بعدی در ظرفیت پذیرش دانشگاه‌ها است. همان‌طور که اشاره شد، وزارت بهداشت برای جلوگیری از اشباع شدن رشته‌های خود اقدام به پایین آوردن ظرفیت پذیرش کرده اما در وزارت علوم خبری از این سیاست نیست.
اگر علاقه‌مند به کارهای تحقیقاتی هستید، بهتر است وزارت علوم را انتخاب کنید؛ چراکه تمرکز بیشتری بر افزایش بار علمی برای توسعه ایده‌ها و طرح‌های تحقیقاتی دارد. اما در صورتی که انجام کارهای درمانی بیشتر برایتان خوشایند است، بهتر است به سمت وزارت بهداشت بروید. البته این بدان معنا نیست که دانشجویان وزارت بهداشت خروجی تحقیقاتی ندارند؛ خیر، منظور این است که رشته‌های این وزارتخانه بیشتر به کار درمان بالینی نزدیک هستند. در مورد بازار کار این دو رشته، در ادامه توضیح بیشتری خواهم داد.
بازار کار و آینده شغلی رشته ژنتیک
بیشتر متخصصان ژنتیک به رشته‌های پزشکی، کشاورزی و جرم و جنایت کشیده می‌شوند. با این سه رشته، ژنتیک‌دانان شانس خوبی برای یافتن شغل در دولت، دانشگاه‌ها، مخزن زیستی یا بیوبانک‌ها و شرکت‌های بزرگ داروسازی دارند. این سه زمینه از نظر پژوهشی می‌توانند ارتباط تنگاتنگی با هم داشته باشند. این بدان معنی است که متخصصان ژنتیک می‌توانند بدون در نظر گرفتن تخصص، ارتباط‌های مفید زیادی در صنعت برقرار کنند. به طور کلی فارغ التحصیلان این دو رشته (رشته ژنتیک پزشکی و مهندسی ژنتیک) می‌توانند در آزمایشگاه‌های پژوهشی، تشخیصی و کادر درمان (ژنتیک پزشکی) مشغول به کار شوند.
بازار کار رشته ژنتیک به چه صورت است؟
پیدا کردن کار در مقطع کارشناسی رشته ژنتیک کمی سخت اما امکان‌پذیر است. معمولاً فارغ التحصیلان مقطع لیسانس رشته ژنتیک می‌توانند در آزمایشگاه‌های تشخیص طبی مشغول به کار شوند. اما در مقطع ارشد و دکتری، از آنجایی که فارغ التحصیلان به دو دسته ژنتیک پزشکی و مهندسی ژنتیک تقسیم می‌شوند، داستان کمی متفاوت است.
برای فارغ التحصیلان مهندسی ژنتیک، با توجه به نامناسب بودن بازار کار رشته‌های علوم پایه، پیدا کردن موقعیت شغلی در آزمایشگاه‌ها و مراکز پژوهشی همچون انستیتو پاستور، مرکز ملی تحقیقات و غیره کمی سخت است. این افراد معمولاً بیشتر چشم به مهاجرت دارند؛ زیرا مدرک وزارت علوم برای مهاجرت از اعتبار بیشتری برخوردار است.
اما برای فارغ التحصیلان ژنتیک پزشکی، آینده روشن‌تری در پیش‌رو قرار دارد. از آنجایی که این رشته پذیرش بسیار پایین‌تری دارد، احتمال اشباع شدن بازار کار آن نیز به حداقل می‌رسد. بخشی از موقعیت شغلی این افراد را وزارت بهداشت با داشتن مراکز تحقیقاتی و درمان تامین می‌کند و بخشی دیگر را خود فارغ التحصیلان، با گذراندن مقطع ارشد و دکتری و با تاسیس کلینیک و آزمایشگاه ژنتیک پزشکی تامین می‌کنند. لازم به ذکر است که فارغ التحصیلان هر دو رشته در کادر آموزش نیز می‌توانند مشغول به کار شوند.
برای ورود به بازار کار، علاوه بر آشنایی با مهارت‌های تخصصی رشته مورد نظر باید با سایر مهارت‌های فردی هم آشنایی داشته باشید. در حقیقت، این مهارت‌های فردی هستند که یک شخص را از میان رقبا متمایز می‌کنند و سبب موفقیت او در زمینه‌ها و موقعیت‌های شغلی می‌شوند. چنین مهارت‌هایی سبب تعامل بهتر فرد در سازمان و محیط‌های کاری خواهد شد و به طور معمول با نام «مهارت‌های نرم» از آن نام می‌برند. به همین دلیل، برای یادگیری مهارت‌های فردی، مشاهده مجموعه فیلم‌‌های آموزش توسعه مهارت فردی فرادرس پیشنهاد می‌شود که لینک آن در زیر آورده شده است.
امکان ادامه تحصیل رشته ژنتیک در ایران؛ دانشگاه‌های دارای رشته ژنتیک
هر دو رشته در ایران تا مقطع ارشد و دکتری قابل ادامه دادن هستند. همچنین دانشگاه‌های تهران، شهید بهشتی، بقیه اله، تربیت مدرس، اصفهان، شیراز و مشهد از جمله بهترین دانشگاه‌های کشور برای ادامه تحصیل در هر سه مقطع ممکن به حساب می‌آیند.
امکان مهاجرت با رشته ژنتیک
اگر قصد مهاجرت از طریق این رشته دارید، باید بدانید که آمریکا کشوری است که پذیرش خوبی برای رشته ژنتیک دارد. اما با توجه به قوانین حال حاضر، اپلای و پذیرش و مهاجرت به آمریکا برای کار سخت محسوب می‌شود. کشور بعدی که پذیرش خوبی برای ادامه تحصیل رشته ژنتیک دارد، کانادا و کشورهای اروپایی مانند آلمان، اتریش و دانمارک است و در مرحله بعد کشورهایی همچون سنگاپور، چین، استرالیا، روسیه و نظیر این کشورها هستند.
افرادی که قصد مهاجرت دارند، توصیه می‌کنیم که برای مقطع ارشد خود را در یک دانشگاه خوب در ایران تلاش کنند تا اپلای آن‌ها آسان تر شود. سپس رزومه خود را تکمیل کنید و برای دکتری اپلای کنند. حتما به یاد داشته باشید. تهیه مقالات، انجام پژهش‌های مهم و تسلط بر زبان انگلیسی برایتان پیشینه بهتری را به همراه خواهد داشت.
برای ادامه تحصیل در کشورهای خارجی، باید با زبان کشور مورد نظر و همچنین زبان انگلیسی تسلط داشته باشید. علاوه بر این، برای اثبات آشنایی با زبان انگلیسی نیز به شرکت باید در آزمون‌های بین‌المللی و معتبر زبان خارجی همانند تافل، آیلتس و دولینگو نیاز دارید. برای برای آغاز راه یادگیری زبان می‌توانید از خود آموز یا کلاس‌های حرفه ای زبان کمک بگیرید.
دروس دانشگاهی رشته ژنتیک تا چه میزان نیازهای بازار کار را پاسخگو می‌باشد؟
رشته ژنتیک، پیشرفت در شغل کاملاً وابسته به میزان حرفه ای بودن شما بر دروس دانشگاهی است. به علاقه‌مندان این رشته، توصیه می‌شود سعی کنند تا جای ممکن بر دروس اصلی این رشته در کارشناسی تسلط کامل پیدا کنند؛ چراکه در مقطع ارشد و دکتری دیگر وقتی برای بازگشت به دروس پایه نیست و باید تمرکز خود را روی خواندن مقالات و به روز نگه داشتن خود بگذارید.
کدام دروس دوره دبیرستان در رشته ژنتیک بیشتر کاربرد دارند؟
در ابتدای مقطع کارشناسی با دروس پایه همچون ریاضی (1 و 2)، فیزیک (1 و2)، شیمی عمومی (1 و 2) سر و کار خواهید داشت که بیشتر هم مطالب کتاب‌های دوره دبیرستان را در بر می‌گیرند؛ با این تفاوت که برای دروسی مثل فیزیک و شیمی آزمایشگاه نیز خواهید داشت که تا حدودی به درک تجربی این مباحث کمک خواهد کرد.
در کنار این موارد، دروسی همچون زیست جانوری، زیست گیاهی و آمار زیستی را نیز باید بگذرانید که تا حدود زیادی از دروس دوران دبیرستان تاثیر گرفته‌اند. در ترم‌های بالاتر دروسی مانند ژنتیک 1، زیست سلولی، میکروبیولوژی 1 و فیزیولوژی جانوری بسیار به فهم مطالب زیست‌شناسی دوران دبیرستان وابسته‌اند.
به طور کلی اگر دروس دبیرستان را به خوبی فهمیده باشید، دوران کارشناسی راحت‌تری را پیش‌رو دارید. اما اگر کمی در دبیرستان مشکل داشتید، هیچ نگران نباشید؛ چراکه با تلاش بیشتر می‌توان کاستی آن دوره را جبران کرد.
سرفصل‌های رشته ژنتیک
درس یک: آمیب ها – انتاموبا هیستولیتیکا (Entamoeba Histolytica)
- مورفولوژی و فیزیولوژی تک یاخته
- طبقه بندی
- چرخه زندگی و تکثیر
- بیماری زایی
- اپیدمیولوژی
- تشخیص
- درمان
- پیشگیری
درس دو: آمیب ها – نگلریا فاولری (Naegleria Fowleri)
- مورفولوژی و فیزیولوژی تک یاخته
- طبقه بندی
- چرخه زندگی و تکثیر
- بیماری زایی
- اپیدمیولوژی
- تشخیص
- درمان
- پیشگیری
درس سه: آمیب ها – آکانتاموبا (Acanthamoeba)
- مورفولوژی و فیزیولوژی تک یاخته
- طبقه بندی
- چرخه زندگی و تکثیر
- بیماری زایی
- اپیدمیولوژی
- تشخیص
- درمان
- پیشگیری
درس چهار: بلاستوسیستیس هومینیس (Blastocystis Hominis)
- مورفولوژی و فیزیولوژی تک یاخته
- طبقه بندی
- چرخه زندگی و تکثیر
- بیماری زایی
- اپیدمیولوژی
- تشخیص
- درمان
- پیشگیری
درس پنج: تاژک داران – تریکوموناس ها (Trichomonas)
- مورفولوژی و فیزیولوژی تک یاخته
- طبقه بندی
- چرخه زندگی و تکثیر
- بیماری زایی
- اپیدمیولوژی
- تشخیص
- درمان
- پیشگیری
درس شش: تاژک داران – ژیاردیا (Giardia)
- مورفولوژی و فیزیولوژی تک یاخته
- طبقه بندی
- چرخه زندگی و تکثیر
- بیماری زایی
- اپیدمیولوژی
- تشخیص
- درمان
- پیشگیری
درس هفت: تاژک داران – دی انتاموبا فراژیلیس، کیلوماستیکس مسنیلی
- مورفولوژی و فیزیولوژی تک یاخته
- طبقه بندی
- چرخه زندگی و تکثیر
- بیماری زایی
- اپیدمیولوژی
- تشخیص
- درمان
- پیشگیری
درس هشت: تاژک داران – لیشمانیا (Leishmania)
- مورفولوژی و فیزیولوژی تک یاخته
- طبقه بندی
- چرخه زندگی و تکثیر
- بیماری زایی
- اپیدمیولوژی
- تشخیص
- درمان
- پیشگیری
درس نه: تاژک داران – تریپانوزوما (Trypanosome)
- مورفولوژی و فیزیولوژی تک یاخته
- طبقه بندی
- چرخه زندگی و تکثیر
- بیماری زایی
- اپیدمیولوژی
- تشخیص
- درمان
- پیشگیری
درس ده: توکسوپلاسما (Toxoplasma)
- مورفولوژی و فیزیولوژی تک یاخته
- طبقه بندی
- چرخه زندگی و تکثیر
- بیماری زایی
- اپیدمیولوژی
- تشخیص
- درمان
- پیشگیری
درس یازده: سارکوسیستیس (Sarcocystis)
مورفولوژی و فیزیولوژی تک یاخته
- طبقه بندی
- چرخه زندگی و تکثیر
- بیماری زایی
- اپیدمیولوژی
- تشخیص
- درمان
- پیشگیری
درس دوازده: ایزوسپورا (Isospora)
- مورفولوژی و فیزیولوژی تک یاخته
- طبقه بندی
- چرخه زندگی و تکثیر
- بیماری زایی
- اپیدمیولوژی
- تشخیص
- درمان
- پیشگیری
درس سیزده: کریپتوسپوریدیوم (Cryptosporidium)
- مورفولوژی و فیزیولوژی تک یاخته
- طبقه بندی
- چرخه زندگی و تکثیر
- بیماری زایی
- اپیدمیولوژی
- تشخیص
- درمان
- پیشگیری
درس چهارده: سیکلوسپورا (Cyclosporiasis)
- مورفولوژی و فیزیولوژی تک یاخته
- طبقه بندی
- چرخه زندگی و تکثیر
- بیماری زایی
- اپیدمیولوژی
- تشخیص
- درمان
- پیشگیری
درس پانزده: پلاسمودیوم ها (Plasmodium)
- مورفولوژی و فیزیولوژی تک یاخته
- طبقه بندی
- چرخه زندگی و تکثیر
- بیماری زایی
- اپیدمیولوژی
- تشخیص
- درمان
- پیشگیری
درس شانزده: پنوموسیستیس (Pneumocystis)
- مورفولوژی و فیزیولوژی تک یاخته
- طبقه بندی
- چرخه زندگی و تکثیر
- بیماری زایی
- اپیدمیولوژی
- تشخیص
- درمان
- پیشگیری
درس هفده: پشه آنوفل
- خصوصیات کلی
- طبقه بندی
- چرخه زندگی
- اهمیت پزشکی
- راه های مبارزه
درس هجده: پشه خاکی
- خصوصیات کلی
- طبقه بندی
- چرخه زندگی
- اهمیت پزشکی
- راه های مبارزه
درس نوزده: کک ها
- خصوصیات کلی
- طبقه بندی
- چرخه زندگی
- اهمیت پزشکی
- راه های مبارزه
درس بیست: شپش ها
خصوصیات کلی
- طبقه بندی
- چرخه زندگی
- اهمیت پزشکی
- راه های مبارزه
درس بیست و یک: ساس ها
- خصوصیات کلی
- طبقه بندی
- چرخه زندگی
- اهمیت پزشکی
- راه های مبارزه
درس بیست و دو: هیره ها (Mite)
- خصوصیات کلی
- طبقه بندی
- چرخه زندگی
- اهمیت پزشکی
- راه های مبارزه
- مفید برای
- پزشکی
- دامپزشکی
- پرستاری
- زیست شناسی
- میکروب شناسی
- علوم آزمایشگاهی
- پیش نیاز
- انگل شناسی عمومی
- بیولوژی انگل
مهمترین دروس دانشگاهی رشته ژنتیک چه هستند؟
در ادامه سرتیتر مهمترین دروس مقطع کارشناسی مهندسی ژنتیک که در دانشگاه به شما ارائه می‌شود را به شما می‌گوییم. دروس زبان تخصصی، زیست سلولی و مولکولی، ژنتیک 1 و 2، ژنتیک انسانی، ژنتیک جمعیت، سیتوژنتیک، بیوشیمی، مجموعه شیمی (شامل شیمی عمومی 1 و 2 و شیمی آلی 1 و 2)، زیست، فیزیولوژی جانوری، فیزیولوژی گیاهی، بیوفیزیک، زیست پرتوی، ایمونولوژی، آزمایشگاه‌های هر کدام از این دروسی که ذکر کردیم از مهمترین دروس دانشگاهی رشته ژنتیک است.
پایان مطلب/س.آ
