اعمال عید فطر+ واجبات و مستحبات

به گزارش پارت نیوز؛  با توجه به نزدیک بودن به روز عید فطر مهم است که بدانید اعمال عید فطر چیست. آداب و اعمال این روز در کتب ادعیه و همچنین مفاتیح الجنان آمده است اما برای سهولت در دسترسی امروز در این رابطه با شما صحبت خواهیم کرد.

عید فطر چه روزی است

روز عید فطر در واقع اولین روز از ماه شوال است. برخی فکر می کنند عید فطر آخرین روز ماه رمضان است و این فکر اشتباه است. در کتب ادعیه در اعمال عید فطر تاکید شده که عید فطر اولین روز ماه شوال است. این روز جشن پایان یک ماه اطاعت الهی و روزه داری است.

در روایات آمده است که این روز برای افرادی که روزه آنها از طرف باری تعالی مورد پذیرش قرار گرفته است عید است. در اعمال روز عید فطر اولین نکته آن است روزه گرفتن در روز عید فطر حرام است.

در اعمال عید فطر اولین آن پرداخت زکات فطریه است. موضوعی که بر مسلمانان واجب است. روایات اینگونه نقل کرده اند که روز عید فطر روز جایزه خداوند و روز پاداش نیکوکاران و آمرزش گناهان است. امیر المومنین در خصوص عید فطر فرمودند: عید فردی هست که خداوند روزه او را قبول کرده و عبادتش را پذیرفته است. (نهج البلاغه، حکمت 428)

این روز در کنار عید قربان مهم‌ترین اعیاد مسلمانان هستند. به همین دلیل اعمال عید فطر به دلیل ارزش آن وجود دارد، آداب و اعمالی در کتب ادعیه برای شب و روز این عید بیان شده. عمدۀ این آداب برگرفته از سیرۀ نبوی و سیرۀ عترت علیهم السلام است.

اعمال شب عید فطر در مفاتیح

اعمال عید فطر از شب آن شروع می شود. این شب بسیار با فضیلت است و اعمالی دارد که انجام آن ثواب بسیار دارد. از جمله در روایت آمده: آن شب کمتر از شب قدر نیست و برای آن چند عمل مستحب است:

اوّل: غسل کردن هنگامی‌ که آفتاب غروب کرد. دوّم: شب‌زنده‌داری به نماز و دعا و استغفار و درخواست از خداوند و بیتوته [شب‌زنده‌داری] در مسجد. سوم: پس از نماز مغرب و عشا و نماز صبح و نماز عید بخواند: اللّٰهُ أَکْبَرُ اللّٰهُ أَکْبَرُ لَاإِلٰهَ إِلّا اللّٰهُ وَاللّٰهُ أَکْبَرُ اللّٰهُ أَکْبَرُ وَ لِلّٰهِ الْحَمْدُ، الْحَمْدُ لِلّٰهِ عَلَىٰ مَا هَدانا، وَلَهُ الشُّکْرُ عَلَىٰ مَا أَوْلانا. خدا بزرگ‌تر است، خدا بزرگ‌تر است، معبودی جز خدا نیست و خدا بزرگ‌تر است و خدای را سپاس و سپاس خدای را بر آنچه ما را بدان هدایت کرد و او را شکر بر آنچه به ما ارزانی داشت.

چهارم: چون نماز مغرب و نافله آن را خواند، دست‌ها را به جانب آسمان بلند کند و بگوید:

یَا ذَا الْمَنِّ وَالطَّوْلِ، یَا ذَا الْجُودِ، یَا مُصْطَفِیَ مُحَمَّدٍ وَ ناصِرَهُ صَلِّ عَلَىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَاغْفِرْ لِی کُلَّ ذَنْبٍ أَحْصَیْتَهُ وَ هُوَ عِنْدَکَ فِی کِتابٍ مُبِینٍ.

ای صاحب نعمت و کرم، ای دارای جود، ای برگزیننده محمّد و ای یاور او، بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست و بر من بیامرز هر گناهی که شماره نمودی‌اش و آن پیش تو در کتابی آشکار است.

پس به سجده رود و در سجده «صد مرتبه» بگوید: «أَتُوبُ إِلَى اللّٰهِ؛ به‌سوی خدا توبه می‌کنم». سپس هر حاجتی که دارد از خدا بخواهد.

پنجم: امام حسین علیه‌السلام را زیارت کند که فضیلت بسیار دارد.

ششم: دو رکعت نماز به جا آورد؛ در رکعت اوّل پس از سوره «حمد»، هزار مرتبه «توحید» و در رکعت دوم «یک مرتبه» بخواند و پس از سلام سر به سجده گذارد و «صد مرتبه» بگوید: «أَتُوبُ إِلَى اللّٰهِ؛ به‌سوی خدا می‌پویم»، آنگاه بگوید:یَا ذَا الْمَنِّ وَالْجُودِ، یَا ذَا الْمَنِّ وَالطَّوْلِ، یَا مُصْطَفِیَ مُحَمَّدٍ صَلَّى اللّٰهُ عَلَیْهِ وَآلِهِ صَلِّ عَلَىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِهِ وَافْعَلْ بِی کَذا وَکَذا؛(بجای «کذاوکذا» حاجات خود را بخواهد) ای دارای نعمت و جود، ای صاحب بخشش و عطا، ای برگزیننده‌ی محمّد (درود خدا بر او و خاندانش)، بر محمّد و خاندانش درود فرست و با من چنین و چنان کن.

در خصوص اعمال عید فطر آمده است که حضرت امیرالمؤمنین علیه‌السلام این دو رکعت نماز را به این کیفیت به جا می‌آورد، سپس سر از سجده برمی‌داشت و می‌فرمود: به‌حق آن خدایی که جانم در دست قدرت اوست، هرکه این نماز را به جا آورد، هر حاجت که از خدا بطلبد به یقین عطا فرماید و اگر به شماره ریگ‌های بیابان گناه داشته باشد، خدا آنها را بیامرزد.

در ثواب روایت در خصوص اعمال عید فطر آمده است به جای «هزار مرتبه» سوره «توحید»، «صد مرتبه» انجام دهید، اما این نماز را باید پس از نماز مغرب و نافله آن به جا آورد.

مسلمانان در روز عید فطر چه کارهایی انجام میدهند

در روز عید فطر مسلمانان به دید و بازدید هم می روند و عید را به هم تبریک می گویند. در اعمال عید فطر آمده است که روز اوّل [شوال که] روز عید فطر است و اعمال آن چند چیز است:

نماز عید فطر

زمان نماز عید فطر از وقت طلوع آفتاب است تا ظهر روز اول شوال. در اعمال عید فطر آمده است که مستحبّ است بعد از طلوع خورشید افطار کنید و زکات فطره را بدهید و بعد نماز عید فطر را بجا آورید.

نحوه خواندن نماز عید فطر

در اعمال عید فطر و نماز آن آمده است که در رکعت اوّل بعد از خواندن حمد و سوره باید پنج تکبیر (اللّهُ‌اکبر) بگوید و بعد از هر تکبیر یک قنوت بخواند و بعد از قنوت پنجم تکبیر دیگری بگوید و به رکوع رود، بعد دو سجده به جا آورد و برخیزد و در رکعت دوم چهار تکبیر بگوید و بعد از هر تکبیر قنوت بخواند و تکبیر پنجم را بگوید و به رکوع رود و بعد از رکوع دو سجده به جا آورد و تشهّد بخواند و سلام گوید.

متن قنوت نماز عید فطر

در قنوت نماز عید فطر این نماز هر دعایی کافی است، ولی مناسب است این دعا را به قصد ثواب بخواند:

«اَللّهُمَّ اَهْلَ الْکبْرِیاءِ وَ الْعَظِمَه وَ اَهْلَ الْجُودِ وَ الْجَبَرُوتِ وَ اَهْلَ الْعَفْوِ وَ الرَّحْمَهِ وَ اَهْلَ التَّقْوی وَالْمَغْفِرَهِ اَسْئَلُک بِحَقِّ هذَا الْیَوْمِ الَّذِی جَعَلْتَهُ لِلْمُسْلِمینَ عیداً وَ لِمحَمَّد صَلَّی اللّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ذُخْراً وَ شَرَفاً وَ کرامَهً وَ مَزیداً اَنْ تُصَلِّی عَلی مُحَمَّد وَ آلِ مُحَمَّد وَ اَنْ تُدْخِلَنِی فی کلِّ خَیْر اَدْخَلْتَفیهِ مُحَمَّداً وَ آلَ مُحَمَّد وَ اَنْ تُخْرِجَنی مِنْ کلِّ سُوء اَخْرَجْتَ مِنْهُ مُحَمَّداً وَ آلَ مُحَمَّد صَلَواتُک عَلَیْهِ وَ عَلَیْهِمْ اَللّهُمَّ اِنّی اَسْئَلُک خَیْرَ ما سَئَلَک بِهِ عِبادُک الصّالِحُونَ وَ اَعُوذُ بِک مِمّا اسْتَعاذَ مِنْهُ عِبادُک الْمـُخْلَصُونَ».

مستحبّات نماز عید فطر

مستحبّ است در نماز عید فطر امور زیر را به امید ثواب پروردگار رعایت کند:

۱ـ قرائت نماز عید را بلند بخواند.

۲ـ بعد از نماز دو خطبه بخواند مانند خطبه های نماز جمعه با این تفاوت که در نماز جمعه قبل از نماز و در نماز عید بعد از نماز خوانده می شود (و این خطبه در صورتی است که نماز را با جماعت بخواند).

۳ـ در این نماز سوره مخصوص شرط نیست، ولی بهتر است در رکعت اوّل سوره «سَبِّحِ اسْمِ رَبِّک الاْعْلی» و در رکعت دوم سوره «وَ الشَّمْس» بخواند.

۴ـ در روز عید فطر قبل از نماز عید با خرما افطار کند .

۵ـ پیش از نماز عید غسل کند و دعاهایی که قبل از نماز و بعد از آن در کتب دعا آمده بخواند.

۶ـ در نماز عید بر زمین سجده کند و در موقع گفتن تکبیرها دستها را بلند کند.

۷ـ بعد از نماز مغرب و عشا در شب عید فطر و بعد از نماز صبح و ظهر و عصر روز عید و نیز بعد از نماز عید فطر این تکبیرها را بگوید: «اَللّهُ اَکبَرُ، اَللّهُ اَکبَرُ، لا إلهَ إلاّ اللّهُ وَ اَللّهُ اَکبَرُ، اللّهُ اَکبَرُ وَ لِلّهِ الْحَمْدُ، اَللّهُ اَکبَرُ عَلی ما هَدانا».

دیگر اعمال عید فطر

در اعمال عید فطر پس از نماز صبح و نماز عید، «تکبیراتی که در شب عید» پس از نماز فریضه می‌خواندی، بخوان. دوم: پس از نماز صبح دعایی را که سید روایت کرده: «اللّٰهُمَّ إِنِّی تَوَجَّهْتُ إِلَیْکَ بِمُحَمَّدٍ أَمامِی … إلى آخره»  بخوان و شیخ خواندن این دعا را پس از نماز عید ذکر کرده.

کنار گذاشتن زکات فطر پیش از نماز عید، به شرحی که در کتاب‌های فقهی آمده.

در اعمال عید فطر غسل است و بهتر آن است اگر ممکن شود آن را در نهر انجام دهد و وقت آن پس از طلوع فجر است تا زمان به جا آوردن نماز عید، چنان‌که شیخ فرموده و در روایتی آمده است: که غسل را در زیر سقف پوشیده به جا آور و چون خواستی غسل کنی بگو:

اللّٰهُمَّ إِیماناً بِکَ وَتَصْدِیقاً بِکِتابِکَ وَاتِّباعَ سُنَّةِ نَبِیِّکَ مُحَمَّدٍ صَلَّى اللّٰهُ عَلَیْهِ وَآلِهِ. خدایا، تنها برای ایمان به تو و تصدیق به کتاب تو و پیروی از روش پیامبر تو، محمّد درود خدا بر او و خاندانش باد.

آنگاه «بسم اللّٰه» بگو و غسل را به جای آر و هنگامی‌ که از غسل فارغ شدی بگو: اللّٰهُمَّ اجْعَلْهُ کَفَّارَةً لِذُنُوبِی وَ طَهِّرْ دِینِی، اللّٰهُمَّ أَذْهِبْ عَنِّی الدَّنَسَ؛ خدایا، این غسل را کفاره گناهانم قرار ده و دینم را پاک کن، خدایا، هر آلودگی را از من برطرف فرما.

در اعمال عید فطر که مستحب است پوشیدن جامه نیکو و بکار بردن بوی خوش، رفتن به صحرا برای به جا آوردن نماز عید در زیر آسمان در غیر شهر مکه.

افطار کردن پیش از نماز عید، در اول روز و بهتر آن است که با خرما یا شیرینی باشد و شیخ مفید فرموده: خوردن مقدار کمی از تربت سیدالشهدا که از هر دردی شفاست، مستحب است.

نماز عید فطر؛ پس از نماز عید، دعاهای بسیاری وارد شده که شاید بهترین آنها، «دعای چهل‌وششم» صحیفه کامله سجادیه باشد.

مستحب است نماز عید زیر آسمان و روی زمین بدون فرش واقع شود و از جایگاه نماز، از غیر آن راهی که به نماز آمده بود بازگردد و برای قبول شدن اعمال برای برادران دینی خود دعا کند.

«حضرت سید الشهداء» را زیارت کند.

دعای «ندبه» را بخواند.

انتهای مطلب