بورس چیست؟ چگونه وارد بازار بورس شویم+ نحوه ثبت نام در بورس

به گزارش پارت نیوز؛ بازار بورس در حقیقت یک بازار مجازی است. از گذشته تاکنون بازار مکانی بود که در آن خریدوفروش انجام می‌شد. این بازار می‌تواند یک مکان فیزیکی یا مجازی و در بستری مثل اینترنت برپا شود.

در بازار خریداران و فروشندگان دارایی‌های حقیقی مانند خانه، زمین، خودرو و… را معامله می‌کنند. حال آنکه این بازار مجازی بوده و در ادامه بیشتر به تشریح ساختار و انواع بورس خواهیم پرداخت.

بازار بورس چیست؟

به‌طورکلی و ساده بورس بازاری دیجیتالی است که در آن انواع اوراق بهادار از جمله؛ سهام، اوراق خزانه، حق‌تقدم سهام،‌ انواع گواهی‌های سپرده کالایی، انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری و از این قبیل موارد معامله می‌شود.
این بازار بزرگ به چهار زیر مجموعه «بورس اوراق بهادار تهران، بورس کالا، فرابورس ایران و بورس انرژی» تقسیم شده که تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار فعالیت می‌کنند.

تاریخچه شکل‌گیری بورس

شکل‌گیری بورس در جهان به منظور ایجاد بازاری منسجم، پیوسته، قانونمند و شفاف برای تجمیع سرمایه‌های خرد و کلان سرمایه‌گذاران به‌منظور تأمین مالی شرکت‌ها و پروژه‌های بوده است.

شالوده و اساس تشکیل بازار بورس، همان مفهوم اولیه شراکت و تقسیم سود است. به این معنی که اگر فردی سهام شرکتی را خریداری کند، به نسبت تعداد سهامی که در اختیار دارد، مالک شرکت شده و ضمن بهره‌مندی از سودهای کسب‌شده شرکت، می‌تواند از نوسان قیمت سهام آن نیز منتفع شود. جدای از آن یکی از ویژگی‌های این بازار این است که شخص قادر است با حضور در جلسات و مجامع عمومی شرکت، در تصمیم‌گیری‌های آن مشارکت داشته باشد.

مزایای بورس چیست؟

مزیت‌های بورس را می‌توان از دو جنبه‌ی خرد و کلان موردبررسی قرارداد.

مزایای بازار بورس از دیدگاه خرد

برای بررسی یک بازار سرمایه‌گذاری از دیدگاه خرد مانند بورس، نیاز است به مواردی مثل: نقدشوندگی، بازدهی، تنوع گزینه‌های سرمایه‌گذاری و توانمندی سرمایه‌گذاری با پول کم توجه کرد. این بازار در طی ۵ سال منتهی به پایان شهریور ۱۴۰۰، با بازدهی ۱٬۷۱۴ درصدی بهترین عملکرد را در مقایسه با سایر بازارهای سرمایه‌گذاری داشته است.

از مزایای دیگر بورس می‌توان به نقدشوندگی بالای آن اشاره کرد. منظور از نقدشوندگی فروش آسان است یعنی اگر زمانی تصمیم بگیرید اوراق بهادار خریداری شده و تحت مالکیت خود را نقد کنید، در بسیاری از مواقع می‌توانید تنها در چند دقیقه این کار را انجام دهید. برای شروع سرمایه‌گذاری در بور و دیگر زمینه‌ها باید به این موضوع توجه کنید که فروش دارایی‌هایی نظیر مسکن و خودرو ممکن است تا چند ماه به طول بینجامد اما بورس همان‌طور که گفته شد این‌گونه نیست.

نکته مثبت دیگری که در خصوص بازار بورس باید به آن توجه داشت، قابلیت سرمایه‌گذاری با پول‌های کم است. سرمایه‌گذاران می‌توانند با حداقل ۵۰۰ هزار تومان وارد این بازار شوند.از طرفی سقفی برای مبلغ سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه وجود ندارد. یعنی هر شخص می‌تواند میلیاردها تومان سرمایه را وارد بورس کند و هیچ مشکلی به وجود نیاید.

چند نماد در بورس وجود دارد؟ نمادهای پرسود و کم سود بورس

هم‌اکنون بیش از ۷۰۰ نماد در بازار بورس وجود دارد که شما می‌توانید در آن‌ها سرمایه‌گذاری کنید. برخی از نمادها نظیر اوراق خزانه اسلامی، ریسک بسیار کمی داشته و بازدهی تقریبا ثابتی را ارائه می‌دهند.
بعضی هم مانند سهام شرکت‌ها، بازدهی انتظاری بالایی داشته و به طبع ریسک بیشتری را نیز به سرمایه‌گذاران پرداخت می‌کند.
در نظر داشته باشد که تنوع اوراق بهادار قابل معامله در بورس به شما کمک می‌کند تا بتوانید ریسک سرمایه‌گذاری خود را به بهترین شکل مدیریت کنید.

مزایای بازار بورس از دیدگاه کلان

این بازار می‌تواند پول‌های جزئی، راکد و سرگردان سرمایه‌گذاران خرد را جمع‌آوری کند. این پول‌ها در امور تولید و تأمین مالی کارخانه‌ها، مؤسسه‌ها و کسب‌و‌کارهای نوپا و مولد به کار گرفته می‌شوند. این امر با برنامه‌ریزی مناسب موجب رشد چشمگیر اقتصادی کشور می‌شود.

یکی دیگر از فواید بورس کنترل حجم پول، میزان نقدینگی و تورم است. برای نمونه هنگامی که میزان نقدینگی و پول‌های راکد در کشور افزایش یابد، دولت می‌تواند با فروش سهام و انتشار اوراق مشارکت، نقدینگی بیش‌ازحد جامعه که موجب تورم می‌شود را جمع‌آوری کند.

بورس در جهان چگونه به وجود آمد؟

درگذشته بازار بورس به این شکلی که الان وجود دارد نبوده است. پیدایش واژه بورس در جهان به قرن پانزدهم میلادی بازمی‌گردد.در آن زمان، بازرگانان شهری در شمال غربی بلژیک، مقابل خانه‌ اشراف‌زاده‌ای به نام «واندِر بورس» جمع می‌شدند و به خریدوفروش کالاهای خود بر اساس حراج می‌پرداختند.

با گذشت زمان و به‌تدریج مکان‌هایی که افراد در آنجا به حراج کالا می‌پرداختند، توسعه‌یافته و شکل مسقف به خود گرفت. جالب است بدانید که اولین بورس اوراق بهادار جهان در اوایل قرن هفدهم میلادی در شهر آمستردام هلند تشکیل شد و کمپانی هند شرقی، اولین شرکتی بود که سهام خود را در آن عرضه کرد.

تاریخچه بازار بورس در ایران

تاریخچه مطالعات اولیه درباره تأسیس بورس در ایران، به سال ۱۳۱۵ هجری شمسی مربوط می‌شود. به این صورت که فردی به نام «ران لوترفِلد» که اهل بلژیک بوده اساسنامه‌ داخلی بورس را تهیه و به مسئولان ایرانی ارائه می‌کند. او پیش از ارائه اساسنامه بر سر تأسیس بورس در ایران تحقیق و مطالعه‌ی فراوان داشت.

بااین‌حال باوجود وقوع جنگ جهانی دوم، عملاً موضوع تأسیس بورس در ایران بیش از ۲۵ سال عقب افتاد. بالاخره در سال ۱۳۴۱، کمیسیونی در وزارت بازرگانی تشکیل و موافقت‌‌نامه‌ اولیه تأسیس بورس در این کمیسیون تنظیم شد.
در اواخر همان سال هیئتی به سرپرستی دبیرکل بورس بروکسل برای مشارکت در راه‌اندازی بورس ایران، به کشورمان دعوت شدند. نهایتا در سال ۱۳۴۵ قانون تشکیل بورس اوراق بهادار در مجلس تصویب و برای اجرا به بانک مرکزی ابلاغ شد.

انواع بازار بورس در ایران

همانطور که در ابتدای مقاله ذکر شد بورس ایران به طور کلی به چهار دسته بورس فرابورس، بورس انرژی، اوراق بهادار و بورس کالا تقسیم می‌شوند. در ادامه به بررسی هر یک از این بازارها می‌پردازیم.

بورس اوراق بهادار

در این بازار انواع دارایی‌های مالی نظیر سهام شرکت‌ها، اوراق مشارکت و مواردی از این قبیل دادوستد می‌شود. شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس تهران به دو دسته بازار اول و دوم تقسیم می‌شوند. معیار این تقسیم‌بندی شفافیت، نقد شوندگی، درصد سهام شناور آزاد، سودآوری و عناصر وابسته به آن است.

بازار اول به دو دسته اصلی و فرعی تقسیم‌بندی می‌شود. در نظر داشته باشید که تفاوت شرکت‌های حاضر در این تابلو‌ها در مواردی مانند تعداد سهامداران، میزان سرمایه ثبت‌شده، درصد حقوق صاحبان سهام و غیره است.

فرابورس ایران

یکی دیگر از انواع بازار بورس در ایران فرابورس است. مهم‌ترین وظیفه شرکت فرابورس ایران، هدایت بخشی و ساماندهی بازار سرمایه است که شرایط ورود به بورس اوراق بهادار را پیدا نکرده و یا تمایل به ورود سریع‌تر به بازار را دارند. در همین راستا نحوه پذیرش شرکت‌ها به شیوه‌ای تنظیم‌شده است که با احراز حداقل شرایط و در سریع‌ترین زمان ممکن، امکان ورود به بازار و فعالیت را داشته باشند. نام این بازار در ایران از معادل انگلیسی آن (Over The Counter) گرفته شده است.

نام اختصاری این بازار (OTC) است. لازم به ذکر است که سازمان بورس اوراق بهادار به‌عنوان مهم‌ترین نهاد ناظر در این زمینه بر تمام‌کارها و اقدامات عملیاتی و مالی شرکت‌های فرابورس، بورس و بورس کالا نظارت دارد.

بورس کالا

یکی دیگر از انواع بازار بورس در ایران بورس کالا است. بورس کالا بازاری منسجم است که بسیاری از تولیدکنندگان، کالای خود را در آن ارائه می‌کنند. کالای مربوطه توسط کارشناسان بورس کالا پس از بررسی‌ و قیمت‌گذاری به خریداران عرضه می‌شود. در این بازار معمولاً کالاهای خام و فرآوری نشده مثل فلزات، زعفران، پسته و از این قبیل موارد خریدوفروش می‌شوند.

یکی از مهم‌ترین مزایای این بازار، حضور نهادهای نظارتی و تنظیم‌کننده بازار است که تمامی تولیدکنندگان، مصرف‌کنندگان و تجار کالا با حضور این نهادها، از مزایای قوانین و مقررات حاکم بر بورس برخوردار می‌شوند.

بورس ‌انرژی

بورس انرژی دارای سه بازار «فیزیکی»، «مشتقه» و «فرعی» است. در حقیقت این بازار بستری برای انجام معاملات حامل‌های انرژی (شامل نفت، گاز، برق و غیره) و اوراق بهادار مبتنی بر آن‌هاست. بورس انرژی نیز مانند سایر بورس‌ها یک بازار رقابتی است که تعداد زیادی خریدار و فروشنده در آن حضور دارند که در اثر معاملات آن‌ها، قیمت حامل‌های انرژی به تعادل می‌رسد.

چگونه در بازار بورس سرمایه گذاری کنیم؟

نخستین گام برای شروع فعالیت در بورس، دریافت کد بورسی است. شما می‌توانید با مراجعه به وب‌سایت (account.emofid.com) به‌صورت رایگان و غیرحضوری در کارگزاری مفید افتتاح حساب کرده و فعالیت خود را در بورس آغاز کنید.

پس از انجام تمام مراحل و ثبت ثبت‌نام، می‌توانید سرمایه‌گذاری خود را در بورس شروع کنید. شروع فعالیت در بازار بورس به دو روش مستقیم و غیرمستقیم قابل انجام است. در روش مستقیم سرمایه‌گذار بورسی پس از یادگیری روش‌های مختلف تحلیل، مانند تحلیل تکنیکال، تحلیل بنیادی و تابلوخوانی، شخصاً بازار را زیر نظر می‌گیرد تا بتواند فرصت‌های سرمایه‌گذاری را شناسایی کند.

باید توجه داشته باشید که کسب دانش جدید و زیر نظر گرفتن بازار، نیازمند صرف زمان و هزینه نسبتا زیاد است. بنابراین بی‌گدار به آب نزنید. مدنظر داشته باشید که اگر فرصت انجام یادگیری و تحلیل را ندارید، بهتر است با خرید واحدهای صندوق‌های سرمایه‌گذاری، به‌صورت غیرمستقیم در بازار بورس فعالیت خود را شروع کنید.

صندوق‌های سرمایه‌گذاری یکسری نهاد مالی هستند که توسط یک تیم از متخصصان باتجربه بازار مدیریت می‌شوند. این تیم پس از بررسی و کارشناسی متناسب با نوع صندوق، وجوه تحت مدیریت خود را در دارایی‌هایی متفاوت سرمایه‌گذاری کرده و دارندگان واحدهای صندوق را از منافع آن بهره‌مند می سازند.

مراحل ثبت نام در بورس به صورت قدم به قدم

در این بخش به شرح روش ثبت نام در بازار بورس می پردازیم.

قدم اول: گرفتن کد بورسی

اولین گام برای ثبت نام و ورود به بازار سرمایه «گرفتن کد بورسی» است. «کد بورسی» شناسه‌ای ویژه هر شخص است که با استفاده از آن می‌توانید در بورس یا فرابورس معاملاتش را انجام دهد. باید توجه داشته باشید که کد بورسی کارکردی شبیه به کد ملی در بازار سرمایه دارد. یعنی شما با این کد مدرک شناسایی شما در بازار سرمایه است.

این کد شامل پنج رقم تصادفی و سه حرف اول نام خانوادگی‌تان است. نکته قابل توجه این است که هر شخص حقیقی تنها می‌تواند یک کد بورسی داشته باشد. البته شرکت‌های حقوقی این‌گونه نیستند. نکته دوم این است که برای انجام معامله در«بورس انرژی» و «بورس کالا» باید کدهای بورسی متفاوتی دریافت کنید.

قدم دوم: احراز هویت

فرآیندی است که در آن شما به‌عنوان یک شخص واقعی شناسایی می‌شوید را احراز هویت در بورس می‌گویند. احراز هویت به ۲ صورت انجام می‌شود: احراز هویت به دو روش غیرحضوری یا الکترونیکی و حضوری انجام می‌شود.

قدم سوم: ثبت‌نام کارگزاری برای بازار بورس

انتخاب یک کارگزاری معتبر و مناسب در شمار اقدام‌های مهمی قرار می‌گیرد که باید به هنگام ثبت‌نام در بورس انجام دهید. همان‌طور که بانک‌ها و موسسه‌های مالی زیادی برای افتتاح حساب بانکی وجود دارند، به همین منوال شرکت‌های کارگزاری هم با یکدیگر تفاوت دارند.

باید قبل از انتخاب کارگزار مناسب، تحقیق کنید تا شرکتی را بیابید که کمترین میزان دستمزد را دریافت کند و بالاترین سطح خدمات را در میان شرکت‌های کارگزاری دیگر ارائه دهد.

سخن پایانی

در این مقاله به معرفی بورس و انواع آن پرداختیم. بازار بورس یکی از بازارهای پرسودی است که برای سرمایه‌گذاری می‌توانید مدنظر داشته باشید.توجه کنید که پیش از شروع اقدامات بورسی خود تمام جوانب را بررسی کنید  تا کمترین ضرر را در این زمینه تجربه کنید.