جزیره آشوراده کجاست؟ + آدرس، عکس، تاریخچه و امکانات
جزیره آشوراده با یک پل چوبی زیبای از دیدنی‌های استان گلستان محسوب می‌شود. این جزیره بزرگ‌ترین جزیره دریای کاسپین است که در مرکز شبه جزیره میانکاله بندر ترکمن قرار دارد.
به گزارش پارت نیوز؛ شمال کشور برخلاف جنوب آن جزایر مختلفی ندارد و شما برای سفر به یک جزیره در خلیج فارس انتخاب‌های ز یادی ندارید. با این وجود جزیره آشوراده می‌تواند انتخاب بسیار مناسبی برای جزیره گردی باشد.
فهرست
جزیره آشوراده؛ منطقه‌ای متروک و خالی از سکنه
آشوراده بندر ترکمن، یکی از بنادر شمالی ایران و یکی از مشهورترین بنادر سواحل شرقی دریای کاسپین است که در استان گلستان واقع شده است. ساحل بندر ترکمن، نزدیک‌ترین ساحل دریا به شهر گرگان است.
جزیره آشوراده در ۱۰ کیلومتری بندر ترکمن واقع شده است و تنها ۴۰ کیلومتر با گرگان فاصله دارد. این جزیره از شمال به دریاچه کاسپین، از شرق به تنگه‌ای باریک به نام «تنگه چپق‌اوغلی»، از غرب به کانال طبیعی خزینی و ادامه شبه جزیره میانکاله و از جنوب به خلیج گرگان منتهی می‌شود. طول جغرافیایی آشوراده، ۵۳۸,۵۰۰ و عرض جغرافیایی آن ۳۶۸,۳۳۳ است. این جزیره، یکی از محبوب‌ترین جاهای دیدنی بندر ترکمن به حساب می‌آید که هر سال گردشگران زیادی از آن دیدن می‌کنند.
آشوراده، نام یک جزیره در مرکز شبه جزیره میان کاله بود. این جزیره در طول سده‌های گذشته با بالا آمدن سطح آب دریای کاسپین، توسط کانال طبیعی «خزینی» از توده اصلی خشکی خود، یعنی شبه جزیره میانکاله جدا شد. ارتفاع آشوراده از سطح دریاهای آزاد، ۲۶ متر است.
در بیشتر منابع تاریخی آمده است که آشوراده در ابتدا یک مجتمع‌الجزایر متشکل از سه جزیره بوده است؛ دو جزیره شرقی کوچک و یک جزیره غربی بزرگ؛ اما با بالا آمدن سطح آب، دو جزیره کوچک انتهای آن در آب فرو رفت و در حال حاضر، تنها یک جزیره باقی مانده است. جزیره اصلی آشوراده تا چند سال پیش ۱۲۰۰ هکتار وسعت داشت؛ اما سیل و بالا آمدن سطح آب دریا سبب شد تا تنها ۴۰۰ هکتار آن باقی بماند.
جزیره آشوراده از چند جهت دارای اهمیت است. این جزیره در سال ۱۳۵۴، به‌عنوان یکی از ذخیره‌گاه‌های زیست‌کره در جهان (مناطق حفاظت‌شده زیستی بین‌المللی) معرفی شد و به ثبت جهانی رسید. آشوراده، یکی از مهم‌ترین تالاب‌های جهان در لیست کنوانسیون جهانی رامسر است و به‌عنوان یکی از ۵۹ منطقه بین‌المللی ذخایر طبیعی ثبت شده (در سال ۱۳۵۹) و مهم‌ترین پناهگاه‌های حیات وحش ایران شناخته می‌شود.
تاریخچه جزیره آشوراده
آشوراده در دوره حکومت صفویان به‌عنوان یک شکارگاه مورد توجه قرار می‌گیرد. آشوراده، تاریخ پرماجرای و کهنی دارد. این جزیره با توجه به موقعیت جغرافیایی خود و همچنین موقعیت طبیعی زیستگاهی جزیره، همواره در طول تاریخ مورد توجه بوده است. به گفته کارشناسان، شبه جزیره میانکاله که آشوراده در گوشه‌ای از آن قرار دارد، احتمالا روی آبرفت‌های دلتایی رودخانه گوهرباران نکا به‌وجود آمده است.
برخی مورخان بر این باور هستند که آشوراده در واقع همان جزیره «آبسکون» بوده است که سلطان محمد خوارزمشاه در زمان حمله مغول به ایران، به آن گریخت و در سال ۱۲۲۰ میلادی بر اثر بیماری در همین جزیره درگذشت.
آشوراده در دوره حکومت صفویان به‌عنوان یک شکارگاه مورد توجه قرار می‌گیرد و دربار، دژها و قلعه‌هایی برای اقامت در این جزیره می‌سازد. البته باید بدانید که به نام آشوراده برای این جزیره تا قبل از دوره حکومت قاجار در هیچ کتاب تاریخی یا سفرنامه‌‌ای اشاره نشده است. در دوره قاجار، حوادث مهمی در آشوراده اتفاق می‌افتد و نام این جزیره از آن زمان به بعد در بسیاری از منابع تاریخی با نام آشوراده دیده می‌شود.
ساخت آشوراده طبق برخی منابع تاریخی به خواست و کوشش پطر کبیر برمی‌گردد که قصد داشت مرزهای روسیه را گسترش دهد، بر شمال ایران چیره شود و به هندوستان دست‌اندازی کند؛ اما این اهداف با مرگ پطر کبیر و آغاز حکومت نادرشاه افشار در ایران به سرانجام نرسید و روس‌ها مجبور به عقب‌نشینی شدند.
نام قدیمی جزیره آشوراده
آشوراده، آشور آده یا آشیر آداسی در زبان ترکمنی، دارای دو بخش آشیر (آشور) و آدا (جزیره) و به‌معنای «جزیره آشور» است. این جزیره در میان ترکمن‌ها با نام «مال آشیر» نیز مشهور است؛ زیرا در گذشته‌های دور، آشوراده در نظر دامداران ترکمنی اهمیت ویژه‌ای داشت. آن‌ها در گذشته دام‌های خود را از ساحل با قایق برای چرا به جزیره می‌بردند. در زبان ترکمنی، «مال» به‌معنای «دام» و «آشیر» به‌معنای مصدری «رساندن» است
پوشش گیاهی و جانوری جزیره آشوراده
پوشش گیاهی جزیره شامل بوته‌های تمشک، نوعی خار خودرو و درختان انار ترش می‌شود؛ البته در برخی اسناد تاریخی به کشت خرما، پنبه و نیشکر نیز در این جزیره اشاره شده است؛ اما امروزه به‌غیر از برخی درختان میوه موجود در منازل قدیمی، این منطقه پوشش زراعی دیگری ندارد.
شغال روباه، خرگوش، ماهی، قرقاول، کبک و پرندگان دریایی (مهاجر و غیرمهاجر) مانند انواع کاکائی، گیدانشاه، چوب پا، پرستوی دریایی و گلایول، انواع قو، اردک، فلامینگو، پلیکان و غاز نیز از جمله حیواناتی هستند که در این جزیره زندگی می‌کنند. از دیگر حیوانات جزیره آشوراده می‌توان به گراز و نوعی اسب وحشی اشاره کرد که قادر به خوردن آب شور دریا هستند و عمر کوتاهی دارند. آشوراده در اوایل قرن گذشته، محل زندگی ببر مازندران نیز بوده است؛ اما متاسفانه این ببرها به‌دلیل شکار بی‌رویه و مشکلات محیط زیستی از بین رفتند.
یک نکته قابل‌توجه دیگر درباره آشوراده این است که حدود ۴۰ درصد خاویار ایران در نزدیکی این جزیره به دست می‌آید. خاویار آشوراده شهرت بسیاری در جهان دارد و یکی از مرغوب‌ترین خاویارهای دنیا به شمار می‌آید. به این ترتیب می توان گفت: خاویار، سفید، کپور، کلمه، ماش، فیل‌ماهی، تاس‌ماهی و اوزون برون از جمله ماهی هایی هستند که در این منطقه صید می‌شوند.
مسیر دسترسی به جزیره آشوراده با قایق
برای دسترسی به این جزیره زیبا باید به بندر ترکمن بروید و از آنجا از طریق قایق، خودتان را به جزیره برسانید. از اسکله بندر ترکمن با قایق، تنها ۱۰ دقیقه تا جزیره راه دارید. بلیط قایق‌های جزیره به‌صورت رفت‌وبرگشت به فروش می‌رسد و شما می‌توانید ساعت بازگشت خود را با آن‌ها تنظیم کنید. به این ترتیب، مدت زمان گشت و گذار در جزیره به انتخاب خود شما است و می‌توانید هر ساعتی که دوست داشته باشید، به اسکله برگردید.
مسیر دسترسی به جزیره آشوراده با خودرو
اگر با ماشین شخصی از تهران به‌سمت آشوراده حرکت می‌کنید، حدود ۳۸۷ کیلومتر راه دارید. این مسیر از جاده فیروزکوه آغاز می‌شود و در ادامه به قائم شهر، ساری و سپس بهشهر، گلوگاه و کردکوی و در نهایت بندر ترکمن می‌رسد.
جاهای دیدنی جزیره آشوراده
این جزیره جاهای دیدنی بسیاری دارد که در ادامه به آن خواهم پرداخت.
پل چوبی آشوراده
پل چوبی جزیره در ورودی آن قرار دارد و یکی از محبوب‌ترین مکان‌های این منطقه برای عکاسی به شمار می‌آید.
قلعه مثلثی آشوراده
در شمال جزیره آشوراده، قلعه‌ای نظامی وجود دارد که توسط روس‌ها در دوران اشغال جزیره ساخته شده است. این قلعه که به نام قلع روس ها نیز شناخته شده است در دوره حکومت رضاخان بازسازی شد و در تاریخ ۱۰ بهمن ۱۳۸۳ با شماره ثبت ۱۱۳۰۸ به‌عنوان یکی از آثار ملی در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید؛ اما متاسفانه در سایه بی‌توجهی مسئولان در حال حاضر در آستانه تخریب کامل قرار دارد.
تنها بخش تزئینی قلعه مثلثی، قاب تزئینی بدون کتیبه و نقش و نگاره بر بالای درگاه ورودی آن بوده است. بنای قلعه به‌شکل مثلث متساوی‌الساقین است و در سه راس آن، سه برج دیده‌بانی دایره‌ای شکل قرار دارد. این قلعه در زمان اشغال آشوراده توسط روس‌ها، یک مقر نظامی بود و بعدها در دوره پهلوی اول به پاسگاه نظامی تبدیل شد. قلعه روس‌ها دارای ۱۱ اتاق بوده است: سه اتاق در قاعده این بنای مثلثی شکل و چهار اتاق در هر دو ضلع دیگر. گفته می‌شود که یک آب‌انبار نیز در محوطه قلعه روس‌ها وجود داشته است.
ورودی قلعه یک سردر هلالی شکل دارد که شکوه گذشته آن را به مخاطبان نشان می‌دهد. اندازه دو ضلع غربی و شرقی این قلعه آجری، چهار متر و طول قاعده آن که ورودی قلعه نیز در آن قرار دارد، ۵۴ متر است. مساحت این قلعه تاریخی ۶۲,۴۲۴ متر بوده است.
آجر، ملات، ساروج و آهنگ از جمله مصالحی هستند که روس‌ها برای ساخت این قلعه به کار گرفتند؛ البته در دوره رضاخان از ملات ماسه سیمان برای مرمت نمای دیوار خارجی قلعه نیز استفاده شد. این قلعه با توجه به کاربری نظامی، دارای تزیینات خاصی نیست و تنها بخش تزئینی آن، قاب تزئینی بدون کتیبه و نقش و نگاره بر بالای درگاه ورودی قلعه بوده است.
دژهای صفوی آشوراده
ویرانه‌های دژهای صفوی در جزیره آشوراده، به ما نشان می‌دهند که این جزیره زمانی، شکارگاه موردعلاقه پادشاهان صفوی بوده است.
تماشای پرندگان مهاجر یکی از محبوب‌ترین تفریحات در جزیره آشوراده است. این جزیره یکی از بزرگ‌ترین پناهگاه‌های حیات وحش است و هر سال در اواخر فصل پاییز، پرندگان بسیاری به این منطقه مهاجرت می‌کنند. تماشای چشم‌اندازهای بی‌نظیر از پرواز دسته‌‌جمعی پرندگان مختلف از جمله فلامینگوها، کاکایی، قرقاول خزری، اگرت، باکالان و غیره از آن دسته تصاویری است که برای همیشه در ذهن نقش می‌بندد.
آشوراده، جزیره‌ای بکر و خلوت است. پیاده روی در سکوت جزیره و گوش سپردن به صدای امواج دریا یکی از لذت‌بخش‌ترین فعالیت‌هایی است که می‌توانید در این منطقه به آن بپردازید. تماشای تپه‌های ماسه‌ای جزیره و صحنه صید ماهیان خاویار، ماهیگیری، عکاسی از مناظر طبیعی و غروب خورشید، شنا و آبتنی، چیدن تمشک و انار ترش و قایق سواری دور جزیره از دیگر تفریحات آشوراده هستند.
اسب سواری در جزیره آشوراده
اسب‌سواری با اسب‌های چابک ترکمن نیز یکی دیگر از تجربیاتی است که پیشنهاد می‌کنیم آن را از دست ندهید؛ تجربه‌ای مهیج که خاطره آن را هیچ‌گاه از یاد نخواهید برد. در سفر به آشوراده در اسکله بندر ترکمن، همچنین می‌توانید با زنان و مردان ترکمنی آشنا شوید که با لباس‌های سنتی خود، فرهنگ غنی این مردمان را به بازدیدکنندگان نشان می‌دهند.
امکانات جزیره آشوراده
این جزیره با توجه به بکر بودنش امکانات چندانی ندارد؛ پس هنگام سفر آب، غذا، لوازم شخصی و دوربین عکاسی به‌همراه داشته باشید. در این جزیره، به غیر از سرویس بهداشتی تعداد اندکی سوپرمارکت و رستوران وجود دارد که می توانید از آن‌ها استفاده کنید.
اقامت در جزیره آشوراده
در این جزیره بکر خبری از هتل‌های لوکس، اقامتگاه‌ها و مهمانسراها نیست؛ اما اصلا نگران نباشید. شما می‌توانید با حدود یک ساعت رانندگی، خود را به شهر گرگان برسانید و در هتل‌های آن اقامت کنید. البته شما می‌توانید در بندر ترکمن نیز به سراغ اجاره خانه‌های محلی و ویلایی بروید. به خاطر داشته باشید که اقامت در جزیره آشوراده مرسوم نیست؛ اما برخی گردشگران در این جزیره کمپ می‌کنند.
چه موقع به جزیره آشوراده سفر کنیم؟
آشوراده، آب و هوایی معتدل و مرطوب دارد. این جزیره در نیمه دوم سال، به‌خصوص از اواخر پاییز تا اواخر زمستان با بارش‌های سنگین باران و هوایی سرد روبه‌رو می‌شود. بنابراین به شما پیشنهاد می‌کنیم که در این زمان از سال به آشوراده سفر نکنید. البته اگر قصد دارید از پرندگان مهاجر در آشوراده دیدن کنید، باید در فصل زمستان به این جزیره بروید. در این صورت، قبل از سفر، آبوهوا را بررسی کنید و لباس و تجهیزات مناسب به‌همراه داشته باشید.
بهار در آشوراده، با آب‌وهوایی دل‌چسب و خنک به استقبال شما می‌آید. حداقل دما در زمستان، هفت درجه سانتی‌گراد و حداکثر دما در تابستان ۳۷ درجه سانتی‌گراد است. بهار در آشوراده، با آب‌وهوایی دل‌چسب و خنک به استقبال شما می‌آید. در این زمان از سال، درختان و گیاهان همه جای جزیره را می‌پوشانند و باران‌های مه‌ریز، زیبایی جزیره را چند برابر می‌کنند. هوا در فصل تابستان شرجی است و اگر با گرما و رطوبت مشکل دارید، به شما پیشنهاد می‌کنیم که در فصل تابستان به آشوراده نروید.
پیشنهاد می شود که به علت گرمای هوا در فصل تابستان، در این فصل ب جزیره نروید. بهترین زمان سفر به آشوراده از دید بسیاری از گردشگران، اوایل بهار تا اوایل تابستان و اوایل فصل پاییز است؛ زمانی که هوا خنک و مطلوب است و شما می‌توانید از زیبایی‌های چشم نواز این طبیعت بکر لذت ببرید.
انتهای مطلب/م.ع
