زندگینامه حر بن یزید ریاحی از یاران امام حسین (ع) در کربلا

به گزارش پارت نیوز؛ حر بن یزید ریاحی، نام کامل «حر بن یزید بن ناجیه بن قناب بن عطاب بن الحارث بن عمرو بن همام الریاحی الیربوعی التمیمی». او متعلق به یکی از تیره های قبیله بنی تمیم (طایفه «بنی ریاح بن یربوع بن حنظله») است. برخی منابع نام او را «حرت بن یزید» ذکر کرده اند که اشتباه است. اجداد او به شجاعت و شجاعت معروف بودند.

به طور کلی اطلاعات زیادی از زندگی حر قبل از واقعه کربلا در دست نیست. سال تولد او نیز مشخص نیست. او از سران قبایل معروف کوفه بود.

ورود حسین بن علی به عراق

وقتی ابن زیاد از حرکت حسین به سوی کوفه مطلع شد، حسین بن نمیر را با چهار هزار نفر به قادسیه فرستاد که حر بن یزید ریاحی از فرماندهان این لشکر بود.

در منطقه وادی الشیم یا شرف یا ذوحصوم یا اطراف قادسیه حر با 1000 سوار با حسین بن علی رو در رو ملاقات کرد. این هزار نفر جزو لشکر 4000 نفری حسین بن نمیر بودند. حسین (ع) که ظاهراً امید خود را از کوفیان از دست نداده بود، از حر پرسید که آیا آنها طرفدار او هستند یا مخالف او؟ .

در این دیدار اول هیچ نشانه ای از خصومت بین طرفین مشاهده نشد. هر چند حر بن یزید ریاحی به مأموریتی علیه حسین بن علی فرستاده شد، اما این باعث نشد که او به حسین (ع) بی احترامی کند. به دلیل گرمای هوا، حسین دستور داد به اسب‌ها و سوارانش آب بدهند و خود شخصاً در این امر شرکت کرد.

سپس حسین (ع) علت حرکت خود را به آنها اطلاع داد و به نامه های کوفیان اشاره کرد. حر پاسخ داد که او از این موضوع آگاه نیست و یکی از نویسندگان نامه ها نیست. حسین گفت: اگر مردم کوفه دیگر مرا نخواهند، اشکالی ندارد و به همان جایی که آمده ام برمی گردم.

تو امام نداشتی و من وسیله اتحاد امت اسلامی شدم. از نظر دولت، خانواده ما از دیگران شایسته تر است. مردمی که این موضوع را دارند لیاقت آن را ندارند و حکومتشان منصف نیست. اگر از من حمایت کنی به کوفه خواهم آمد. اما اگر دیگر مرا نمی خواهی، به همان جایی که بودم برمی گردم.

حر بن یزید ریاحی پاسخ داد که اجازه نمی دهد حسین (ع) به مدینه بازگردد. بلکه با حر در کوفه نزد ابن زیاد بیاید. اما حسین قبول نکرد.

وکیا والری، اسلام شناس ایتالیایی، می گوید حسین کاروان خود را به حرکت درآورد و حر جرأت نکرد درخواست او را اجابت کند.

اما رسول جعفریان، مورخ، می نویسد که حر گفت چون دستوری برای توسل به زور نبود، آنها را مجبور به آمدن به کوفه نکرد. اما این باز هم مانع از بازگشت آنها به مدینه می شد. حر با اعلام تصمیم خود مبنی بر عدم توسل به زور، به حسین گفت: «فکر نمی‌کنم مسلمانی باشد که توقع شفاعت پدربزرگت را نداشته باشد».

اگر با تو بجنگم در دنیا و آخرت رنج خواهم برد. حسین نماز ظهر را به جماعت اقامه کرد و حتی اسبها و سوارانش به او اقتدا کردند. حسین (ع) در همان مکان کنار نماز عصر بود و نماز عصر را در آنجا خواند. قبل یا بعد از هر نماز برای سوارکاران حر (که کوفی بودند) سخنرانی می کرد. وی از جنایات بنی امیه و حق امامت خود سخن گفت و تأکید کرد که علت آمدنش به عراق درخواست کوفه ها بوده و اگر نظر آنها تغییر کند به مدینه باز می گردد.

دسته سواران حر بن یزید ریاحی و کاروان حسین با هم به سمت نینوا حرکت می کنند. در آنجا دستور جدیدی از ابن زیاد به حر رسید که اجازه ندهد حسین در جایی که دسترسی به آب یا قلعه محکمی دارد توقف کند. حر به دستور عمل کرد.

روز عاشورا

عمر بن سعد در کربلا فرماندهی قبایل تمیم و همدان را به حر سپرد.در روز دهم محرم (عاشورا) و قبل از شروع جنگ، حسین علیه السلام برای مخالفان خود سخنرانی کرد و از مقام خود به عنوان نوه محمد(ص) یاد کرد. سپس کوفیان را متهم کرد که ابتدا او را دعوت کردند و سپس به او پشت کردند.

آرزویش اجازه خروج از کربلا بود. سپس در پاسخ به او گفته شد که قبل از خروج از کربلا باید با یزید بیعت کند. اما حسین (ع) این را قبول نکرد. سخنان حسین حر بن یزید ریاحی را به واکنش واداشت. او تصمیم گرفت که سپاه ابن سعد را ترک کند و به حسین (ع) بپیوندد.

چنان که شیخ عباس قمی از ابوجعفر طبری نقل کرده است که وقتی حر به حسین و یارانش نزدیک شد، ابتدا گمان کردند که حر به قصد جنگ با آنان می آید. اما چون حر به آنان نزدیک شد، ایستاد و سپر خود را به زمین انداخت و سپاهیان حسین دانستند که او برای جنگ نیامده است. حر نزدیک شد و احوالپرسی کرد و بین او و حسین (ع) گفتگو شد.

در روایات شیعه و در شرح توالی وقایع کربلا از حر بن یزید ریاحی به عنوان اولین کشته در لشکر امام یاد شده است. این عقیده بیشتر از گزارش شیخ صدوق سرچشمه می گیرد که قبل از حر از شخص دیگری به عنوان قربانی یاد نکرده است. بر خلاف شیخ صدوق، بیشتر مورخان از افراد دیگری که قبل از حر در کربلا کشته شده اند یاد می کنند.

اگر چه سخنان حر در موقعیتی که پشت سر امام حسین (ع) صف آرایی کرد، می تواند به این معنا باشد که او اولین کسی بود که توسط سپاه حسین کشته شد.

نظرات افراد مشهور در خصوص حر بن یزید ریاحی

محمد محمدی ری شهری، سرنوشت حر بن یزید ریاحی را «فوق‌العاده» و «آموزنده» توصیف کرد و از او به‌عنوان «تنها فردی که در روز عاشورا فاصله جهنم و بهشت ​​را در چند ساعت طی کرد» یاد کرد. او همچنین داستان هار را دلیلی بر ایده «آزادی انسان در انتخاب مسیر صحیح زندگی» می داند.

حر بن یزید ریاحی در هنر و ادبیات عاشورایی

در ترحیم های ترکی و فارسی از آهنگسازی شجاعت حر در دفاع از امام حسین(ع) ستوده شده است.

حر در تعزیه خوانی ایرانی

تعزیه حر بن یزید ریاحی نیز مانند تعزیه های دیگر در 13 روز اول محرم برگزار می شد. با این توصیف که در برخی شهرها (در ایران) در شب یا روز عاشورا، در برخی دیگر در روز دوم یا در شب چهارم، پنجم یا ششم محرم نشان داده می شود. این تعزیه که در مجموعه های قدیمی تعزیه سه یا چهار مجلس داشت با حذف حواشی و دیالوگ های تکراری در یک مجلس به نام «شهادت حر» تنظیم شد. مثل حر باید جوان، قد بلند، چهره و شخصیت قهرمانانه و صدایی جذاب داشته باشد.

آرامگاه حر

مزار حر بن یزید ریاحی در کربلاست.

خانواده های منسوب به حر

در طول تاریخ دو خاندان با حر بن یزید ریاحی ارتباط داشته اند: خاندان مستوفی قزوین که مورخ معروف حمدالله مستوفی از اعضای آن بود و خاندان حر در منطقه جبل عامل لبنان که یکی از مشهورترین آنها شیخ خار عاملی کتاب معروف وصال الشیعه را تألیف کرده است.

پایان مطلب