جشن شب یلدا یک رسم دیرینه است که قبل از ورود اسلام مردم همه به آن پایبند بودند و گرفتن فال حافظ در شب یلدا کاملا مرسوم بود زیرا مردم در گذشته بیشتر اهل شعر و ادب بودند. حالا اگر یم خواهید بدانی د که چرا فال می گرفتند در ادامه این مطلب از پارت نیوز همراه ما باشید.
فهرست
اگر کمی اهل تاریخ و فلسفه باشید، متوجه خواهید شد که مردم ما از هر فرصتی برای جشن استفاده می کردند و جشن یلدا از همان موقع تا الان به یادگار مانده است.
فلسفه گرفتن فال حافظ در شب یلدا
شب یلدا سنت دیرینه ایرانی است که تمام اعضای خانواده دور هم جمع می شوند تا این شب عزیز و دوست داشتنی را جشن بگیرند. شاهنامه خوانی و گرفتن فال حافظ در شب یلدا مرسوم است.
شاید شما هم فکر کنید که شاهنامه خوانی مخصوص خانواده های ادبی است، اما اینگونه نیست و از زمان های قدیم مردم ایران این آیین را اجرا می کردند. زیرا مردم ایران اعتقاد خیلی قوی به حافظ و فردوسی داشتند.
زمانی که شروع به حافظ خوانی می کردند ابیتدا با نیت شادمانی آن را باز می کرردند تا سرما و زمستان خوبی را سپری کنند. البته که در چهارشنبه سوری، بعداز ظهر سیزده به در و… هم مرسوم است اما شب یلدا انرژی دیگری دارد و همه دوست دارند زمستان خود را با فال گرفتن در این شب آغاز کنند.
چرا فال حافظ می گیرند؟
این سوال مهم که گرفتن فال حافظ در شب یلدا از کجا آمده و چرا این کار را می کنند، استاد بهاءالدین خرمشاهی به طور صریح توضیح داده است:
استاد می گوید:حافظ نظر کرده است و خدا به حافظ نظر دارد چرا که او به مردم ایران و مردم به او نظر دارند. راز فال حافظ و اینکه شعرهای او بسیار مرتبط با موضوع می آید، نظرکردگی اوست.اشعار حافظ مضامین و معانی متنوعی دارند به صورتی که مضمون به جهان شعر و معنا به زندگی واقعی مربوط است. حافظ بیش از هر شاعر دیگری به معنا پرداخته است.
از گفتمان های شعرحافظ اعتقاد به آخرت، اعتقاد به معاد و طنزاست. از مباحث مهم دیگر شعر حافظ باده ستایی، عشق، عرفان، اخلاق و اخلاقیات، پندپذیری و پند ناپذیری، استغنا، جبرگرایی و تسلیم به رضا، بی اعتباری به جهان، توکل و حق شناسی می باشد.
علاوه بر این تفسیر گرفتن فال حافظ چندین علت دارد که در زیر آمده است:
- برکت و خوشبختی: یکی از باورهای رایج در شب یلدا این است که در این شب که نماد عبور از تاریکی به روشنایی است، افراد به دنبال دریافت پیام‌های خوشایند از آینده و برکت برای سال جدید هستند. فال حافظ به عنوان یک منبع معنوی و فلسفی در این شب کمک می‌کند تا افراد امیدوار به فردا باشند.
- احترام به فرهنگ و ادب فارسی: حافظ به عنوان یکی از بزرگترین شاعران ایرانی، شناخته می‌شود و اشعارش سرشار از حکمت و معرفت است. فال گرفتن از دیوان حافظ به نوعی نشان‌دهنده ارادت مردم به فرهنگ و شعر فارسی است.
- آیین و سنت: فال گرفتن از حافظ به عنوان یک سنت نیکو در شب یلدا در طول سال‌ها شکل گرفته و به بخشی از آیین‌های این شب تبدیل شده است. مردم در این شب گرد هم می‌آیند و از خواندن اشعار حافظ لذت می‌برند و به دنبال معانی پنهان در این اشعار می‌گردند.
- فرصت تفکر و تأمل: فال حافظ به نوعی فرصتی برای تأمل و تفکر درباره زندگی، مشکلات و امیدهاست. در شب یلدا که زمان تغییر و گذر از یک فصل به فصل دیگر است، این فال به مردم کمک می‌کند تا به ارزیابی زندگی خود بپردازند و از نصیحت‌های حکیمانه حافظ بهره‌مند شوند.
چطور فال حافظ بگیریم؟
اگر شما هم قصد دارید که برای یلدای امسال فال بگیرید ابتدا فردی را پیدا کنید که در خواندن شعر و تفسیر کردن آن کمی مهارت داشته باشد و بعد به روش زیر عمل کنید:
- ابتدا فاتحه بخوانید و بعد کتاب حافظ را ببوسید.
- حالا در دل خود آرزو و نیت کنید.
- بعد به طور کاملا تصادفی صفحه ای را باز کنید و با صدای بلند بخوانید.
در شب یلدا در کنار حافظ خوانی چه کارهایی انجام می دهند؟
شب یلدا شب شادی و سور است و نباید به ناراحیت و غم سپری شود، بنابراین از رور یا هفته قبل باید تدارک هایی ببینید و لیستی از غذا و خوراکی های یلدا را آماده کنید تا در کنار هم از خوردن و خوش گذرونی لذت ببرید.
چله بزرگ و کوچک به چه معناست؟
از همان زمان های قدیم مردم بر این باور بودند که ما دو چله بزرگ و کوچک داریم که چله بزرگ از اول دی آغاز می شد و تا دهم بهمن ادامه داشت و چله کوچک به دنبال آن تا آخر بهمن ادامه داشت.
چله بزربگ از نظر آنها سرمای شدیدتری داشت زیرا ا چله کوچکه گفته اگر پشتم به بهار نبود بچه را در قنداق خشک می کردم.
بعد از اینکه چله کوچک می گذشت مردم فقیر می گفتند که زمستان تمام شد و روسیاهی به ذغال ماند. مردم در چله بزرگ کنار هم جمع می شدند و با خوردن شیرینی و غذا با هم جشن بزرگی را می گرفتند تا از سرمای زمستان کم کنند.
بعد از آن اهمن و بهمن و سرما پیر زن بود که سه دهه اسفند را در بر می گرفت. اهمن و بهمن دو برادر زمستان بودند و می گفتند «اهمن و بهمن، عهده همه با من» بدین معنی که هرچه زمستان و چله های آن نکرده اند ما تلافی می کنیم، و داستان سرما پیر زن هم این است که می گویند پیرزنی در زمان حضرت رسول (ص) شتری داشت که مست بود و او شتر را نزد حضرت برد و گفت زمستان تمام شد و شتر من مست است و حضرت دعا فرمود:ده روز به زمستان اضافه شود که سرمای آن برگشت کند.
تاریخچه شب یلدا
همانطور که بالاتر گفتیم یلدا قدمت طولانی دارد و از هزاتر سال پیش تا معاصر بررسی می کنیم:
1. ریشه در جشن‌های باستانی
شب یلدا به جشن “میلاد خورشید” یا “جشن زایش خورشید” مرتبط است که به مناسبت بلندترین شب سال، یعنی شب اول دی‌ماه، برگزار می‌شد. این شب با پیروزی نور بر تاریکی و آغاز بازگشت تدریجی طول روزها به عنوان روزهایی طولانی‌تر از شب‌ها، جشن گرفته می‌شد. در واقع، یلدا آغاز فصلی جدید در طبیعت بود، یعنی تغییر از فصل پاییز به زمستان و شروع تدریجی روزهای بلندتر.
2. ارتباط با آیین مهر یا میترا
در دوران پیش از اسلام، ایرانیان جشن‌های زیادی را برای بزرگداشت خدایان و نیروهای طبیعی برگزار می‌کردند. شب یلدا یکی از این جشن‌ها بود که در تقویم ایرانی به جشن “مهرگان” یا جشن “میترا” مشهور بود. میترا، ایزد خورشید، یکی از خدایان مهم در دین زرتشتی بود. از آنجا که شب یلدا شب تولد و زایش دوباره خورشید تلقی می‌شد، جشن‌های مربوط به این شب، در واقع به بزرگداشت مهر و خورشید می‌پرداخت.
3. نقش در تقویم زرتشتی
در تقویم زرتشتی، یلدا یا “شب یلدا” به عنوان یکی از مهم‌ترین جشن‌ها در نظر گرفته می‌شد. ایرانیان باستان از این شب برای اعلام پیروزی نور بر تاریکی استفاده می‌کردند. به علاوه، در این شب باور بر این بود که هر چه طول شب بیشتر باشد، نیروهای اهریمنی و تاریک نیز قدرت بیشتری دارند، بنابراین جشن یلدا نوعی اعتراض به این تاریکی و جشن پیروزی نور بود.
4. تأثیر اسلام
با ورود اسلام به ایران، جشن‌ها و آیین‌های باستانی به تدریج تغییراتی پیدا کردند. شب یلدا، همچنان با همان ویژگی‌های کهن خود، در میان مردم ایرانی باقی ماند و به‌طور غیررسمی به عنوان یکی از مهم‌ترین شب‌های سال جشن گرفته می‌شد. این شب به ویژه به عنوان فرصتی برای گردهمایی خانواده‌ها و دوستان، خواندن اشعار حافظ، خوردن میوه‌های فصل، و انجام آداب خاص مانند فال حافظ تبدیل شد.
5. آداب و رسوم شب یلدا
در شب یلدا، مردم به جمع‌آوری و خوردن خوراکی‌هایی مانند هندوانه، انار، خرما و آجیل می‌پرداختند. این خوردنی‌ها نمادهایی از سرسبزی، برکت و شادی هستند. علاوه بر این، یکی از مهم‌ترین رسم‌ها در این شب، گرفتن “فال حافظ” است که به نوعی نشانه‌ٔ تفکر، تأمل و درخواست خوشبختی برای سال جدید است.
6. شب یلدا در زمان معاصر
امروزه شب یلدا همچنان به‌عنوان یکی از جشن‌های محبوب ایرانیان در سراسر جهان جشن گرفته می‌شود. این شب معمولاً با دورهمی‌های خانوادگی، پذیرایی از مهمانان، خواندن اشعار حافظ، و شادی و نشاط همراه است. همچنین، شب یلدا به نوعی نماد پیوند خانواده‌ها و دوستی‌ها محسوب می‌شود.
در نهایت، شب یلدا نه تنها در ایران، بلکه در کشورهای دیگر با فرهنگ ایرانی مانند افغانستان، تاجیکستان و کشورهای خلیج فارس نیز به‌طور گسترده جشن گرفته می‌شود و همچنان به عنوان نماد شروع دوباره، امید به آینده و قدرت نور بر تاریکی در نظر گرفته می‌شود.
حرف آخر
فال حافظ در شب یلدا به عنوان یک سنت فرهنگی با هدف جلب خوشبختی، تفکر، و ارادت به ادب فارسی در کنار دیگر جشن‌ها و آیین‌های این شب برگزار می‌شود.
انتهای مطلب/آ.ع
