همه چیز درباره اهمیت شب قدر
شب قدر یکی از شب‌های پرفضیلت ماه رمضان است که در قرآن کریم به آن اشاره شده و فضیلت آن از هزار ماه بالاتر دانسته شده است. در این شب، مقدرات یک سال آینده انسان‌ها تعیین می‌شود و درهای رحمت الهی به روی بندگان گشوده می‌شود.
به گزارش پارت نیوز؛ اهمیت شب قدر بسیار زیاد است. از مهم‌ترین و پرفضیلت‌ترین شب‌های سال در دین اسلام است که در ماه مبارک رمضان قرار دارد. این شب به‌دلیل نزول قرآن کریم و تعیین مقدرات یک‌ساله انسان‌ها جایگاهی ویژه دارد. در ادامه، جنبه‌های مختلف شب قدر را بررسی می‌کنیم.
فهرست
کلیاتی درباره شب قدر
شب قدر از شب‌های پرفضیلت ماه رمضان است که اعمال عبادی آن در فقه مورد بررسی قرار گرفته است. این شب از موهبت‌های ویژه الهی در این ماه مبارک محسوب می‌شود. پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) در این‌باره فرموده‌اند: «خداوند از میان روزها، جمعه را، از میان ماه‌ها، رمضان را، و از میان شب‌ها، شب قدر را برای خود برگزیده است.»
شب قدر نقطه اوج معنویت و عبادت در ماه رمضان است؛ شبی که قرآن کریم، کلام وحی، در آن نازل شده و مقدرات یک‌ساله انسان‌ها تا شب قدر آینده رقم می‌خورد. امام صادق (علیه‌السّلام) درباره اهمیت این شب می‌فرمایند: «آغاز سال، شب قدر است؛ در آن شب آنچه از این سال تا سال آینده رخ خواهد داد، نوشته می‌شود.»
معنای شب قدر
شب قدر به یکی از شبهاى ماه رمضان گفته می‌شود. برای «قدر» معانی چندی ذکر شده است که می‌تواند وجه تسمیه شب قدر باشد که از میان این معانی، معنی اول از همه مناسب‌تر و معروف‌تر است:
۱- قدر به معنای اندازه و مقدار است. همانطور که در قرآن کریم آمده است: «قد جعل الله لکل شیء قدرا؛
خداوند برای هر چیزی اندازه‌ای تعیین کرده است.»
آنچه از روایات و آیات برمی آید این است که شب قدر را از این‌رو قدر نامند که جمیع مقدرات بندگان در تمام سال در آن شب تعیین می‌شود. همچنین خداوند می‌فرماید: «انا انزلناه فی لیله مبارکه انا کنا منذرین فی‌ها یفرق کل امر حکیم؛
ما قرآن را در شبی پربرکت نازل کردیم. ما همواره انذار کننده بودیم. در آن شب که هر امری بر اساس حکمت خداوندی تدبیر، تعیین و جدا می‌گردد.»
مطابق این معنا شب قدر مختص به یک شب در یک سال مشخص نیست، بلکه در هر سال شب قدری وجود دارد.
۲- شب قدر یعنی شب بزرگ و با عظمت؛ در قرآن کریم قدر به معنی منزلت و بزرگی خدا است.
«ما قدروا الله حق قدره؛
آنان عظمت خدا را نشناختند.»
۳- قدر به معنای تنگی نیز آمده است؛ «ومن قدر علیه رزقه فلینفق مما آتاه الله؛
و آن‌ها که تنگدستند، از آنچه که خدا به آن‌ها داده انفاق نمایند.»
۴- قدر به معنی با ارزش و پرقیمت؛ کسی که این شب را احیاء بدارد، صاحب قدر و مقام و منزلت می‌شود. شبی است که قرآن با تمام قدر و منزلتش بر رسول والامقام به وسیله فرشته صاحب قدر نازل گردید. شبی است که مقدر شده قرآن در آن نازل گردد.
شب قدر در قرآن
خداوند در سوره مبارکه قدر اهمیت این شب را چنین بیان کرده است:
«وَما أَدْرَاکَ ما لَیلَهُ القَدرِ» (و تو چه می‌دانی که شب قدر چیست؟)
«لَیلَهُ القَدرِ خَیرٌ مِنْ أَلفِ شَهرٍ» (شب قدر از هزار ماه برتر است.)
«تَنَزَّلُ الْمَلائِکَهُ وَالرُّوحُ فِیها بِإِذْنِ رَبِّهِمْ مِنْ کُلِّ أَمْرٍ» (در این شب، فرشتگان و روح به فرمان پروردگار برای تقدیر امور نازل می‌شوند.)
«سَلامٌ هِیَ حَتَّی مَطْلَعِ الْفَجْرِ» (این شب، سرشار از سلام و رحمت تا طلوع فجر است.)
عظمت و اهمیت شب قدر
اهمیت شب قدر به حدی است که خداوند سوره‌ای ویژه در این باره نازل کرده و در آن خطاب به پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) می‌فرماید: «وَما أَدْرَاکَ ما لَیلَهُ القَدرِ»؛ و تو چه می‌دانی که شب قدر چیست؟ سپس، بلافاصله به عظمت این شب اشاره کرده و می‌فرماید: «لَیلَهُ القَدرِ خَیرٌ مِنْ أَلفِ شَهرٍ»؛ شب قدر از هزار ماه بهتر است.
این تعبیر قرآنی نشان‌دهنده بزرگی و اهمیت شب قدر است، به‌گونه‌ای که حتی پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) نیز پیش از نزول این آیات، از عظمت آن آگاه نبودند.
در همین راستا، شخصی از امام باقر (علیه‌السّلام) پرسید: مراد از اینکه شب قدر برتر از هزار ماه است، چیست؟ ایشان فرمودند: «وَالْعَمَلُ الصَّالِحُ فِیها مِنَ الصَّلَاهِ وَالزَّکَاهِ وَأَنْوَاعِ الْخَیرِ خَیرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ لَیسَ فِیهَا لَیلَهُ الْقَدْرِ»؛ کار شایسته‌ای همچون نماز، زکات و انواع اعمال نیک در این شب، برتر از هر عمل صالحی است که در هزار ماهِ بدون شب قدر انجام شود.
از آیات و روایات چنین برمی‌آید که شب قدر، شبی گران‌بها و مقدس است که در آن، قرآن کریم یکجا بر پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) نازل شد. در این شب، فرشتگان و روح به فرمان پروردگار برای تعیین مقدرات یک‌ساله انسان‌ها نازل می‌شوند. شب قدر، شب نزول سلام و رحمت الهی است؛ شبی سرشار از برکت، آرامش، درود و امنیت.
امام سجاد (علیه‌السّلام) در توصیف این شب فرمودند: «شب قدر، شب سلام و درود فرشتگان است، شبی که خیر و برکت آن تا طلوع صبح برای بندگان مخلص خداوند برقرار است.»
احیاء شب قدر
یکی از ویژگی‌های مهم شب قدر، احیا و نیایش به درگاه الهی است. امام موسی بن جعفر (علیه‌السّلام) در این‌باره می‌فرمایند: «مَنْ اغْتَسَلَ لَیلَهَ الْقَدْرِ وَأَحْیاهَا إِلَی طُلُوعِ الْفَجْرِ خَرَجَ مِنْ ذُنُوبِهِ»؛ کسی که در شب قدر غسل کند و تا طلوع صبح بیدار بماند و به عبادت و نیایش بپردازد، از گناهان خود پاک خواهد شد.
در این شب پرفضیلت، که قرآن کریم برای هدایت انسان‌ها نازل شده و فرشتگان آسمانی برای ابلاغ سلام و رحمت الهی، گروه‌گروه به زمین فرود می‌آیند، شایسته نیست که مؤمن روزه‌دار در غفلت بماند و خود را از این فرصت معنوی و همنشینی با فرشتگان محروم سازد.
علت نامگذاری
علت نام گذارى این شب به شب قدر یا به جهت تقدیر امور سالانه، از خیر و شر، عمر و روزى و غیر آن در این شب است، یا شرافت و منزلت ویژه آن و یا تنگ شدن زمین به جهت فرود آمدن انبوه فرشتگاندر زمین.
قدر بنابر احتمال نخست به معناى تقدیر و اندازه گیرى یا حکم، و بنابر احتمال دوم، به معناى شرافت و بزرگى و بنابر احتمال سوم به معناى تنگ شدن است. البته احتمال نخست، بر حسب روایات و مناسبت با برترى این شب بر هزار شب به واقع نزدیک‌تر است. از احکام مرتبط با عنوان یاد شده در باب طهارت و صلات سخن گفته‌اند.
اهمیت شب قدر
به تصریح قرآن کریم، شب قدر، شب نزول قرآن کریم بر پیامبر اعظم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) است. خداى متعال این شب را بهتر و برتر از هزار شب معرفى مى کند که فرشتگان همراه روح (روح القدس) با اذن پروردگارشان به زمین فرود آمده و به محضر امام زمان (علیه السّلام) مى رسند و آنچه را که در طول یک سال رخ می دهد، مى نویسند.
وقایع مهم در شب قدر
نزول یک‌جای قرآن کریم:
در این شب، قرآن کریم از لوح محفوظ به قلب پیامبر اکرم (ص) نازل شد.
تقدیر مقدرات یک‌ساله:
در این شب، سرنوشت انسان‌ها از جمله رزق، سلامتی، عمر و اتفاقات مهم زندگی برای یک سال آینده تعیین می‌شود.
نزول ملائکه و روح:
فرشتگان و روح (جبرئیل) به زمین می‌آیند و برای مؤمنان طلب مغفرت و رحمت می‌کنند.
آداب شب قدر
امور ذیل در شب قدر مستحب است: غسل کردن در آغاز شبهاى نوزده، بیست و یک و بیست و سوم و نیز در آخر شب بیست و سوم؛ احیا و شب زنده داری به عبادت، بسیار دعا کردنو بسیار تلاوت کردن قرآن؛ زیارت امام حسین (علیه السّلام). خواندن سوره هاى عنکبوت و روم و هزار بار سوره قدر در شب بیست و سوم.]از اعمال و دعا‌های مخصوص این شب می‌توان به اختصار به موارد زیر اشاره کرد:
۱- غسل کردن به نیت تقرب به درگاه الهی و برای انجام عبادت؛
۲- احیاء و شب زنده داری با عبادت، دعا و توسل؛
۳- تلاوت قرآن و تفکر و تدبر در معانی آن به هر مقدار ممکن و سفارش بر خواندن سوره‌های روم، عنکبوت، یس و دخان؛
۴- توبه و استغفار فراوان؛
۵- خواندن ادعیه وارده همچون جوشن کبیر؛
۶- خواندن نماز‌های وارده بالاخص نماز قضا؛
۷- صدقه دادن؛
۸- قرآن بر سر گرفتن و توسل و تمسک به اهل بیت (علیه‌السّلام) و اعمال دیگری که این مختصر مجال بازگوئی همه آن‌ها را ندارد.
دلیل این همه فضیلت برای این شب چیست؟
برکات الهی در این شب زیاد و بسیار نزدیک است. در این شب، رحمت و فضل الهی بر بندگان خدا نازل می‌شود. هم شب قرآن است و هم شب عترت.
در حقیقت، ما در این شبِ منحصر به فرد و در مناجات خود با پروردگار، دو ثقل عالَم هستی، یعنی قرآن حکیم و اهل بیت عصمت و طهارت (ع) را در نزد حضرت حق شفیع قرار می‌دهیم. به همین دلیل است که قرآن به سر گرفتن و اشاره به نام‌های معصومین (ع) از اعمال مشترک شب‌های قدر و خواندن مُکرّر برخی سوره‌های قرآن و دعای سلامتی آقا امام زمان (ارواحنافداه) و زیارت امام حسین (ع) از اعمال ویژه شب‌های قدر است.
زمان شب قدر
براساس روایات، شب قدر در یکی از شب‌های ۱۹، ۲۱ یا ۲۳ ماه رمضان قرار دارد. بسیاری از علما، به‌ویژه از دیدگاه شیعه، شب ۲۳ رمضان را محتمل‌ترین شب قدر می‌دانند.
نتیجه‌گیری
شب قدر، فرصتی استثنایی برای پاک شدن از گناهان و رقم زدن آینده‌ای روشن است. شبی که خداوند درهای رحمت خود را بیش از همیشه باز کرده و مقدرات انسان‌ها را رقم می‌زند. استفاده از این فرصت ارزشمند، برترین هدیه‌ای است که هر مؤمن می‌تواند به خود تقدیم کند.
انتهای مطلب/ ی.ر
