نحوه کاشت درخت پسته؛ از انتخاب نهال تا برداشت محصول
پسته یکی از قدیمی‌ترین و با ارزش‌ترین آجیل‌های جهان است و کشت این درخت در مناطق خشک و نیمه‌خشک رواج دارد. اگر شما هم قصد کاشت درخت پسته را دارید این مقاله را از دست ندهید زیرا ما به شما کمک می‌کنیم تا با انتخاب بهترین نهال و رعایت اصول باغبانی به محصولی فراوان دست پیدا کنید.
به گزارش پارت نیوز؛ کاشت درخت پسته به دلیل ارزش اقتصادی بالای این محصول در بسیاری از مناطق خشک و نیمه خشک جهان مورد توجه قرار گرفته است. ریشه‌های کاشت درخت پسته به هزاران سال پیش بازمی‌گردد. برخی منابع خاستگاه اصلی پسته را ایران و کشورهای همسایه می‌دانند و با گذشت زمان کشت این درخت به مناطق مختلفی از جهان از جمله آمریکا، چین و کشورهای حاشیه مدیترانه گسترش یافته است.
فهرست
در این مقاله به بررسی اجمالی تاریخچه کاشت درخت پسته، اهمیت اقتصادی آن، شرایط اقلیمی و خاکی مناسب، مراحل کاشت و پرورش، آفات و بیماری‌ها و در نهایت آینده این صنعت پرداخته خواهد شد.
معرفی کلی برای پرورش و کاشت درخت پسته
پسته، این الماس سبز و خوش طعم از دیرباز جایگاه ویژه ای در سبد غذایی ایرانیان داشته است و تقاضای روزافزون برای این محصول ارزشمند کاشت درخت پسته را به یکی از فعالیت‌های پررونق کشاورزی تبدیل کرده است. اگر شما نیز به فکر کاشت پسته و بهره‌مندی از سودآوری بالای آن هستید این مقاله راهنمای کاملی برایتان خواهد بود.
ویژگی‌های درخت پسته
پسته با نام علمی Pistachio درختی خزان‌پذیر و عمری طولانی دارد و برخی از این درختان تا یک قرن به حیات خود ادامه می‌دهند. رشد آهسته و نیاز به گرده افشانی متقابل (وجود درختان نر و ماده) از ویژگی‌های بارز پسته است. این درخت نورپسند بوده و برای رشد مطلوب به آفتاب کامل و خاک‌های شنی و لومی با زهکشی مناسب نیاز دارد و پسته بومی مناطق خشک و نیمه خشک غرب آسیا است و ایران یکی از بزرگترین تولیدکنندگان آن در جهان به شمار می‌رود.
میوه پسته علاوه بر طعم لذیذ سرشار از مواد مغذی مانند پروتئین، چربی‌های سالم، ویتامین‌ها و مواد معدنی است. از پسته در صنایع غذایی، دارویی و آرایشی و بهداشتی استفاده می‌شود.
نکات مهم هنگام کاشت درخت پسته
برای کاشت نهال پسته ابتدا زمین را به خوبی شخم زده و نرم کنید و سپس با توجه به اندازه ریشه نهال گودال‌هایی به عمق و عرض مناسب حفر کنید. قبل از قرار دادن نهال در گودال بهتر است مقداری کود دامی پوسیده با خاک مخلوط کرده و کف و دیواره‌های گودال را با این مخلوط بپوشانید.
پس از قرار دادن نهال در گودال اطراف ریشه را با خاک باقیمانده پر کرده و به آرامی فشار دهید تا حباب‌های هوا خارج شده و ریشه‌ها به خوبی با خاک در تماس باشند. در نهایت نهال کاشته شده را به طور کامل آبیاری کنید تا خاک اطراف ریشه‌ها مرطوب شود.
رایج‌ترین روش‌های کاشت درخت پسته
کاشت درخت پسته به دو روش کلی انجام می‌شود:
- کاشت بذر:
- مزایا: ریشه‌های درخت قوی‌تر و مقاوم‌تر شده و عمری طولانی‌تر خواهند داشت.
- معایب: مدت زمان طولانی‌تری برای باردهی نیاز است و مراقبت‌های بیشتری را می‌طلبد.
- مراحل کاشت:
-
-
- انتخاب بذر: بذرهای سالم و باکیفیت را انتخاب کنید.
- خیساندن: بذرها را به مدت ۲۴ ساعت در آب خیس کنید تا پوسته خارجی آنها نرم شود و جوانه‌زنی آسان‌تر گردد.
- ضدعفونی: بذرهای خیس خورده را با قارچ‌کش مناسب ضدعفونی کنید تا از ابتلا به بیماری‌ها جلوگیری شود.
- جوانه‌زنی: بذرهای ضدعفونی شده را در کیسه پارچه‌ای مرطوب قرار داده و در دمای مناسب نگهداری کنید تا جوانه بزنند.
- کاشت: بذرهای جوانه زده را در زمین اصلی یا گلدان، با رعایت فاصله مناسب، بکارید.
-
- کاشت نهال:
- مزایا: زمان کمتری برای باردهی نیاز است و رشد درخت سریع‌تر است.
- معایب: ریشه‌ها ممکن است به اندازه روش کاشت بذر قوی نباشند.
- مراحل کاشت:
-
-
- انتخاب نهال: نهال‌های سالم و قوی را از نهالستان‌های معتبر تهیه کنید.
- آماده‌سازی زمین: زمین را شخم زده و کوددهی کنید.
- حفر گودال: گودال‌هایی به اندازه کافی برای ریشه نهال حفر کنید.
- کاشت: نهال را در گودال قرار داده و اطراف آن را با خاک پر کنید.
- آبیاری: پس از کاشت نهال را به خوبی آبیاری کنید.
-
زمان مناسب برای کاشت درخت پسته
زمان مناسب برای کاشت درخت پسته به طور مستقیم به شرایط آب و هوایی منطقه بستگی دارد. هر منطقه با توجه به ویژگی‌های آب و هوایی خود زمان مشخصی برای کاشت نهال دارد.
- مناطق معتدل: در این مناطق، اواخر پاییز بهترین زمان برای کاشت نهال پسته است. در این فصل، هوا معتدل بوده و ریشه‌ها فرصت کافی برای استقرار در خاک قبل از شروع فصل گرم تابستان را پیدا می‌کنند.
- مناطق سرد و یخبندان: در این مناطق، کاشت نهال پسته باید تا اواخر زمستان و پس از رفع کامل خطر یخبندان به تعویق بیفتد. کاشت زودهنگام ممکن است باعث آسیب دیدن نهال‌ها شود.
شرایط و نکات مهم جهت پرورش
برای دستیابی به بهترین عملکرد و بهره‌وری از باغ پسته رعایت فاصله مناسب بین درختان از اهمیت بالایی برخوردار است. معمولاً برای کاشت درختان پسته فاصله‌ای بین ۶ تا ۷ متر در هر ردیف و ۶ تا ۷ متر بین ردیف‌ها در نظر گرفته می‌شود یعنی ابعاد کاشت به صورت ۶۶، ۶۷ یا ۷*۷ متر خواهد بود.
آفات و بیماری‌های درخت پسته
برای مقابله با آفات و بیماری‌های درخت پسته تقویت درخت و ایجاد یک سیستم دفاعی قوی از اهمیت بالایی برخوردار است. درختانی که قوی و سالم هستند معمولاً مقاومت بیشتری در برابر آفات از خود نشان می‌دهند.
- سن‌ها که باعث ریزش میوه و سیاه شدن آن می‌شوند
- شته چین دار برگ پسته
- سپردار واوی برگ پسته
- پسیل پسته
- زنجره
- زنبور مغزخوار طلایی و سیاه
- سوسک طوقه خوار پسته از جمله آفات در کاشت نهال پسته می باشند.
مبارزه با آفات درخت پسته روشی چندجانبه است و در این روش ترکیبی از روش‌های مختلف برای کنترل آفات به کار می‌رود. استفاده از دشمنان طبیعی آفات مانند زنبورها (مبارزه بیولوژیکی)، همراه با روش‌های زراعی همچون انتخاب ارقام مقاوم، هرس صحیح و به موقع، آبیاری مناسب و تغذیه کافی می‌تواند به طور قابل توجهی از خسارت آفات بکاهد.
در صورت لزوم و پس از ارزیابی دقیق از سموم شیمیایی کم‌خطر و با رعایت دقیق دستورالعمل‌ها استفاده می‌شود. این رویکرد تلفیقی ضمن حفظ تعادل محیط‌زیست به کنترل پایدار آفات و افزایش بهره‌وری باغ کمک می‌کند.
خاک مناسب کاشت درخت پسته
برای کاشت موفقیت‌آمیز نهال پسته انتخاب خاک مناسب از اهمیت بالایی برخوردار است. خاک شنی با زهکشی خوب به دلیل امکان تنفس ریشه و جلوگیری از تجمع آب اضافی بهترین گزینه برای کاشت پسته محسوب می‌شود و همچنین به دلیل دوپایه بودن درخت پسته وجود جریان ملایم هوا در باغ برای تسهیل گرده افشانی ضروری است.
در هنگام کاشت توجه داشته باشید که اگرچه ریشه‌های درخت پسته نسبت به شرایط سخت مقاوم هستند اما خاک‌های سنگین و غرقابی برای رشد آنها مناسب نیست و عمق گودال کاشت باید حداقل دو برابر طول ریشه نهال باشد. پس از قرار دادن نهال در گودال اطراف آن را با خاک پر کرده و به آرامی فشرده کنید. آبیاری کامل بلافاصله پس از کاشت به استقرار بهتر نهال کمک می‌کند.
انواع کود و سموم برای باردهی درختان
کاشت موفق نهال پسته به عوامل متعددی از جمله انتخاب مکان مناسب، شرایط آب و هوایی و خصوصاً کیفیت خاک بستگی دارد. قبل از کاشت انجام آزمایش خاک برای تعیین میزان عناصر غذایی موجود در آن ضروری است و بر اساس نتایج این آزمایش برنامه کودی دقیق و متناسب با نیازهای درخت تهیه می‌شود.
درخت پسته در طول سال به تغذیه مداوم نیاز دارد و از اواسط زمستان زمانی که درخت برای جوانه‌زنی آماده می‌شود تا پایان فصل برداشت باید به طور منظم از کودهای ماکرو و میکرو استفاده شود. مقدار و نوع کود مصرفی بر اساس نتایج آزمایش خاک و مرحله رشد درخت تعیین می‌شود.
تغذیه مناسب نه تنها بر میزان و کیفیت محصول تأثیر می‌گذارد بلکه به تقویت درخت و آمادگی آن برای سال بعد نیز کمک می‌کند. کوددهی پس از برداشت خاک را غنی کرده و درخت را برای فصل رشد بعدی آماده می‌کند.
آب موردنیاز براساس منطقه کاشت
اگرچه درخت پسته به خشکی مقاوم است اما آبیاری اصولی و به موقع نقش بسیار مهمی در افزایش کمیت و کیفیت محصول دارد. نیاز آبی درخت پسته در سال‌های اولیه رشد بیشتر بوده و به تدریج با افزایش سن درخت فاصله بین دو آبیاری افزایش می‌یابد. در میان روش‌های مختلف آبیاری مانند کرتی، جوی و پشته، قطره‌ای و زیرسطحی روش آبیاری قطره‌ای به دلیل مزایایی همچون افزایش راندمان آبیاری، کاهش رشد علف‌های هرز، جلوگیری از شستشوی خاک و فرسایش بهترین گزینه برای باغ‌های پسته محسوب می‌شود.
در دو سال ابتدایی رشد نهال به دلیل نیاز بیشتر نهال به آب علاوه بر آبیاری قطره‌ای می‌توان از روش آبیاری غرقابی نیز به صورت مکمل استفاده کرد تا نیاز آبی نهال به طور کامل برطرف شود. با گذشت زمان و استقرار نهال آبیاری قطره‌ای به تنهایی می‌تواند نیاز آبی درخت را تأمین کند.
انواع روش های هرس درخت پسته
درخت پسته به هرس سنگین نیازی ندارد. با این حال هرس مناسب نقش مهمی در شکل‌دهی اولیه درخت، تربیت آن و افزایش باردهی آن ایفا می‌کند.
- هرس اولیه: در سال اول پس از کاشت سرزنی نهال باعث تحریک رشد شاخه‌های جانبی و ایجاد یک پایه قوی برای درخت می‌شود.
- هرس سال‌های بعد: در سال‌های بعد شاخه‌های اصلی را زمانی که به حدود ۴۰ سانتی‌متر رسیدند کوتاه کنید تا شاخه‌های فرعی بیشتری تولید شود.
- بهترین زمان هرس: همیشه هرس را در زمان خواب درخت معمولاً در اواخر زمستان و قبل از شروع فصل رشد انجام دهید.
- هرس درختان ضعیف: در درختان ضعیف هرس می‌تواند به تجدید رشد و تقویت درخت کمک کند.
- اهمیت نور: در هنگام هرس به باز بودن تاج درخت توجه کنید تا نور کافی به تمام قسمت‌های آن برسد.
- هرس درختان نر: درختان پسته نر به هرس کمی نیاز دارند. هرچه این درختان بلندتر باشند گرده افشانی بهتری صورت می‌گیرد.
بهترین نهال‌های پسته ایرانی و خارجی
درخت پسته با قدمتی طولانی همواره به عنوان یکی از ارزشمندترین محصولات کشاورزی ایران شناخته شده است. این درخت میوه‌ای خوشمزه و مغذی می‌دهد که در انواع مختلفی یافت می‌شود. هر کدام از ارقام پسته، ویژگی‌ها و مزایای خاص خود را دارند که آنها را از یکدیگر متمایز می‌کند.
- پسته احمد آقایی: این رقم محبوب با میوه‌های بادامی شکل و خندان طعم بی‌نظیری دارد. رشد متوسط و باردهی بالای آن، آن را به انتخابی عالی برای باغداران تبدیل کرده است.
- پسته کله قوچی: با میوه‌های درشت و فندقی شکل، پسته کله قوچی به دلیل ظاهر جذاب و بازارپسندی بالا، طرفداران زیادی دارد. اگرچه دیررس است و باردهی کمی دارد اما کیفیت بالای میوه‌ها ارزش انتظار را دارد.
- پسته قزوین: این رقم با درصد بالای چربی و طعم دلپذیر از محبوب‌ترین ارقام پسته است. زودرسی و مناسب بودن برای صادرات، از دیگر ویژگی‌های جذاب پسته قزوین است.
- پسته آمریکایی (پایه هیبریدی): این رقم به عنوان پایه پیوند برای سایر ارقام پسته استفاده می‌شود. مقاومت به کم‌آبی و رشد سریع، از مزایای این رقم است.
- پسته اکبری: با میوه‌های کشیده و خوش‌فرم پسته اکبری از نظر ظاهری بسیار جذاب است. نیاز آبی کم و مناسب بودن برای صادرات از دیگر ویژگی‌های این رقم است.
خواص و فواید پسته
پسته، این الماس سبز رنگ تنها یک آجیل خوشمزه نیست بلکه گنجینه‌ای از خواص شگفت‌انگیز برای سلامتی است. این مغز ارزشمند سرشار از فیبر، پروتئین، چربی‌های سالم و آنتی‌اکسیدان‌های قدرتمند است که آن را به یک میان‌وعده سالم و مغذی تبدیل کرده است.
- کاهش وزن و کنترل قند خون: فیبر بالای پسته به شما احساس سیری بیشتری می‌دهد و به کنترل اشتها کمک می‌کند. همچنین، این مغز خوشمزه به تنظیم سطح قند خون کمک کرده و از نوسانات قند خون جلوگیری می‌کند.
- سلامت قلب: چربی‌های سالم موجود در پسته به کاهش سطح کلسترول بد و افزایش کلسترول خوب کمک کرده و در نتیجه خطر بیماری‌های قلبی را کاهش می‌دهند.
- سلامت روده: فیبر موجود در پسته به بهبود عملکرد روده و جلوگیری از یبوست کمک می‌کند.
- سلامت جنسی: برخی مطالعات نشان می‌دهند که پسته می‌تواند عملکرد جنسی را بهبود بخشد.
- سلامت بینایی: آنتی‌اکسیدان‌های موجود در پسته به محافظت از چشم‌ها در برابر آسیب‌های رادیکال‌های آزاد کمک می‌کنند.
حرف آخر
در نهایت کاشت درخت پسته نیازمند دانش، تجربه و تلاش مستمر است اما با رعایت اصول صحیح و با کمک گرفتن از مشاوران متخصص می‌توانید به موفقیت در این زمینه دست پیدا کنید.
از همراهی شما در معرفی کاشت درخت پسته سپاسگزاریم. امیدواریم این مقاله به شما در شناخت این سریال کمک کرده باشد و اگر سوالی در ذهن دارید در بخش نظرات منتظر شما هستیم همچنین پیشنهادات شما برای بهبود کیفیت مطالب ما چراغ راه آینده ما خواهد بود. با همراهی شما پارت نیوز تلاش می‌کند تا اطلاعات دقیق و به‌روز را در اختیار مخاطبان خود قرار دهد.
انتهای مطلب/ م.د
