نگاهی به عملکرد امیرکبیر و ظریف،از دارالفنون تا برجام
امیر محمدی: امیرکبیر صدراعظم اصلاح‌طلب دوره‌ی قاجار و محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه‌ی دولت روحانی، دو چهره‌ی شاخص در تاریخ معاصر ایران هستند که با وجود فاصله‌ی زمانی بیش از یک‌ونیم قرن، شباهت‌های قابل تأملی در مسیر سیاسی و سرنوشت خود دارند.
به گزارش پارت نیوز؛ قائم مقام فرهانی معرف به امیر کبیر و محمد جواد ظریف نقاط مشترک زیادی دارند. هر دو با هدف اصلاح ساختارهای داخلی و بهبود روابط خارجی وارد عرصه‌ی قدرت شدند اما در نهایت با مخالفت‌های داخلی و فشارهای خارجی مواجه شده و از دولت حذف شدند. در این مطلب به بررسی علل حذف این دو شخصیت و تأثیر اقدامات آن‌ها بر تاریخ ایران می‌پردازیم.
امیرکبیر در دوره‌ی قاجار و در شرایطی که ایران با ضعف داخلی و فشارهای خارجی مواجه بود به قدرت رسید. او با هدف تقویت ساختارهای داخلی، ایجاد صنایع جدید و کاهش نفوذ خارجی‌ها دست به اصلاحات گسترده‌ای زد. محمدجواد ظریف نیز در دوره‌ی پس از تحریم‌های بین‌المللی و در شرایطی که ایران با انزوای سیاسی و اقتصادی روبرو بود به عنوان وزیر امور خارجه وارد دولت شد. او با دیپلماسی فعال و مذاکرات هسته‌ای تلاش کرد تا روابط خارجی ایران را بهبود بخشد و تحریم‌ها را کاهش دهد.
امیرکبیر با ایجاد دارالفنون، تقویت صنایع داخلی و مبارزه با فساد اداری تلاش کرد تا ایران را به سمت مدرنیته سوق دهد. اما این اصلاحات با مخالفت‌های شدید درباریان و نفوذ خارجی‌ها مواجه شد. به‌ویژه مخالفت‌های مهدعلیا، مادر ناصرالدین‌شاه، و نفوذ بریتانیا و روسیه، نقش مهمی در حذف او از قدرت داشت. در نهایت امیرکبیر در سال ۱۲۳۰ هجری شمسی به دستور ناصرالدین‌شاه به قتل رسید.
محمدجواد ظریف نیز با مذاکرات هسته‌ای و توافق برجام تلاش کرد تا روابط ایران با جهان را بهبود بخشد و تحریم‌های اقتصادی را کاهش دهد. اما این اقدامات با مخالفت‌های داخلی به‌ویژه از سوی جناح‌های تندرو و نظامی مواجه شد. فشارهای خارجی به‌ویژه از سوی آمریکا پس از خروج از برجام نیز به تضعیف موقعیت او انجامید. در نهایت ظریف در سال ۱۴۰۰ و با روی کار آمدن دولت رئیسی، از وزارت امور خارجه کنار گذاشته شد.
اما با روی کار آمدن پزشکیان و شعار حل مشکلات با دنیا ظریف دوباره به دولت بازگشت. ولی خیلی زود با دولت خداحافظی کرد.
هر دو شخصیت با مخالفت‌های شدید داخلی مواجه شدند. امیرکبیر با مخالفت درباریان و ظریف با مخالفت جناح‌های تندرو.
نفوذ خارجی‌ها در دوره‌ی قاجار و تحریم‌های بین‌المللی در دوره‌ی معاصر، نقش مهمی در حذف این دو چهره داشتند.
امیرکبیر با تغییر موضع ناصرالدین‌شاه و ظریف با کاهش حمایت رهبری و روی کار آمدن دولت جدید، از قدرت کنار گذاشته شدند.
اقدامات امیرکبیر اگرچه در کوتاه‌مدت با شکست مواجه شد، اما تأثیرات بلندمدتی بر تاریخ ایران گذاشت. دارالفنون به عنوان نخستین دانشگاه مدرن ایران، پایه‌ی آموزش نوین در کشور شد. از سوی دیگر، توافق برجام اگرچه با خروج آمریکا و بازگشت تحریم‌ها تضعیف شد، اما نشان داد که دیپلماسی فعال می‌تواند راه‌حلی برای کاهش تنش‌های بین‌المللی باشد.
انتهای مطلب
