هوش مصنوعی ChatGPT چیست؟ + نحوه کار هوش مصنوعی در چت بات

به گزارش پارت نیوز؛ تا همین چند وقت پیش، هوش مصنوعی ChatGPT واقعا غیر قابل تحمل بودند. اما ChatGPT با تمام چت‌بات‌های پیش از خودش فرق دارد. هم باهوش‌تر است، هم عجیب‌وغریب‌تر و هم منعطف‌تر. می‌تواند جوک بگوید، کد‌نویسی کند و مقاله‌های دانشگاهی بنویسد. حتی می‌تواند نوع بیماری را تشخیص دهد، بازی‌های متن‌محور در دنیای هری‌پاتر خلق کند و پیچیده‌ترین مباحث علمی را به ساده‌ترین شکل توضیح دهد. در این مقاله سعی کردم به تمام جنبه‌های تاریک و روشن ChatGPT بپردازم. امیدوارم مرا تا پایان مقاله همراهی کنید.

معرفی هوش مصنوعی ChatGPT

چت‌بات (هوش مصنوعی ChatGPT) چنان در توییتر و رسانه‌های تکنولوژی غوغا به پا کرده که این روزها تقریبا همه دارند درباره‌ی آن حرف می‌زنند. برخی تا جایی پیش رفته‌اند که آن را جایگزین موتور جست‌وجوی گوگل می‌دانند و برخی می‌گویند تاثیری که بر دنیا خواهد گذاشت در حدو‌اندازه عرضه‌ی آیفون خواهد بود.

در این بین، افرادی نیز هستند که می‌گویند ChatGPT تمام دانش علمی بشر را در خود ذخیره کرده و چیزی نمانده به هوش مصنوعی انسان‌گونه و سطحی از خودآگاهی برسد. مایکروسافت نیز قصد دارد ۱۰ میلیارد دلار در شرکت سازنده‌ی این چت‌بات سرمایه‌گذاری کند و تا پیش از پایان ماه مارس، این تکنولوژی را به مجموعه آفیس و حتی موتور جست‌وجوی بینگ بیاورد.

هوش مصنوعی ChatGPT چیست؟

هوش مصنوعی ChatGPT نوعی چت‌بات آزمایشی یا بهتر است بگویم بهترین چت‌باتی است که تاکنون در دسترس عموم قرار گرفته است. این چت‌بات را OpenAI ایجاد کرده و مبتنی‌بر نسخه‌ی ۳.۲ مدل زبانی GPT است که همین شرکت توسعه داده است. OpenAI همان شرکت مرموز توسعه‌دهنده‌ی مولد تصویر بسیار هوشمند Dall-E است که می‌خواهد زودتر از همه به هوش مصنوعی انسان‌گونه برسد.

هوش مصنوعی چیست؟

اولین چت‌باتی که توانست آزمون تورینگ را با موفقیت پشت سر بگذارد و کاربران را درباره‌ی ماهیت کامپیوتری بودن خود فریب دهد، نرم‌افزار ELIZA بود که در سال ۱۹۶۶ توسط جوزف وایزن‌بام، دانشمند کامپیوتر آلمانی-آمریکایی طراحی شده بود و به پاسخ‌های کاربران با جور کردن واژگان کلیدی ساده واکنش نشان می‌داد. الیزا در واقع شبیه‌سازی از یک روانشناس بود که از کاربر می‌خواست مشکل خود را شرح بدهد و بعد برای جواب مناسب دنبال واژه‌ی کلیدی می‌گشت و معمولا با سؤال دیگری مکالمه را ادامه می‌داد.

هر آنچه باید درباره تکنولوژی هوش مصنوعی ChatGPT و Dall-E بدانیم

حالا که ۵۷ سال از عرضه‌ی ELIZA می‌گذرد، چت‌بات‌ها به نقطه‌ای رسیده‌اند که دنیا از توانایی‌های شگفت‌انگیز و معجزه‌آسایشان، انگشت به دهان مانده است. و در بین آن‌ها، ChatGPT بهترین چت‌باتی است که دنیا فرصت استفاده از آن را پیدا کرده است.

استفاده از ChatGPT رایگان است؛ اما متاسفانه دسترسی به وب‌سایت آن برای ما در ایران تقریبا غیرممکن است. مگراینکه از ابزار تغییر آی‌پی استفاده کنید و شماره تلفن واقعی کشور دیگر، مثلا آمریکا را داشته باشید (شماره مجازی کار نمی‌کند.)

اگر این شرایط برایتان مقدور نیست، می‌توانید شانس خود را با بات توییتر این چت‌بات امتحان کنید. بسیاری از کاربران توییتر سؤالی که می‌خواهند ChatGPT به آن جواب دهد را با تگ کردن ChatGPTBot@ از او می‌پرسند و اگر این بات افتخار دهد و سؤال آن‌ها را جواب دهد، آن را در صفحه خود با جواب، ریتوییت می‌کند. البته باید برای آنکه این هوش مصنوعی جوابتان را بدهد بسیار صبور باشید.

GPT مخفف Generative Pre-trained Transformer (مولد از‌پیش‌آموزش‌یافته ترانسفورمر)، نمونه‌ای از تکنولوژی هوش مصنوعی موسوم به مدل زبانی بزرگ است که به‌طور خودکار و با استفاده از حجم فوق‌العاده بزرگی از داده و قدرت رایانشی در طول چند هفته آموزش می‌بیند و براساس آنچه در این مدت دیده و یاد گرفته، متن تولید می‌کند.

هوش مصنوعی ChatGPT؛ چت‌بات مبتنی بر مدل زبانی GPT-3.2

شرکت OpenAI ابتدا قرار بود کد منبع تمام پروژ‌ه‌های خود را به‌صورت رایگان در اختیار عموم قرار دهد؛ اما پس از عرضه‌ی متن‌باز نسخه‌ی دوم GPT در نوامبر ۲۰۱۹، ساختار غیرانتفاعی خود را برای همیشه کنار گذاشت و جلوی دسترسی عموم به کد منبع پروژه‌های آینده خود از جمله نسخه‌های به‌روز‌شده‌ی GPT را گرفت.

اگرچه GPT-2 در زمان خودش دستاورد مهمی محسوب می‌شد، به‌خاطر دسترسی به مجموعه داده‌ی محدود و تنها ۱٫۵ میلیارد پارامتر (الگویی در زبان که مدل‌های مبتنی‌بر معماری ترانسفورمر از آن برای پیش‌بینی متنی معنادار استفاده می‌کنند؛ چیزی شبیه اتصالات بین نورون‌های مغز انسان)، در تولید متن‌هایی که بعد از چند پاراگراف تکراری و خسته‌کننده نشوند، قدرت مانور زیادی نداشت.

عرضه نسخه‌ی سوم مدل زبانی GPT-3.2

نسخه‌ی سوم این مدل با ۱۷۵ میلیارد پارامتر در ماه ژوئن ۲۰۲۰ در فاز بتا عرضه شد که از هوش مصنوعی LaMDA با ۱۳۷ میلیارد پارامتر، قوی‌تر است. جالب است بدانید امتیاز دسترسی انحصاری به کد منبع GPT-3 در اختیار مایکروسافت است و ChatGPT و مدل زبانی GPT 3.5 با استفاده از زیرساخت ابررایانه هوش مصنوعی Azure متعلق به مایکروسافت آموزش داده‌ شده‌اند.

GPT-3 در حوزه‌‌ی یادگیری ماشین معجزه می‌کند. کیفیت نمونه‌هایی که با استفاده از این هوش مصنوعی تولید‌ شده، به‌قدری شگفت‌انگیز است که به‌سختی می‌توان تشخیص داد آن‌ها را انسان ننوشته است. و حالا نسخه‌ی به‌روزشده و بسیار پیشرفته‌تر این مدل، در هوش مصنوعی ChatGPT به کار رفته است که آموزش آن اوایل سال ۲۰۲۲ تمام شد و اواخر نوامبر به‌طور رایگان در اختیار عموم قرار گرفت.

درباره ویژگی‌های هوش مصنوعی ChatGPT  حرف‌های زیادی زده شده است. کاربران با تایپ درخواست‌های خود در رابط کاربری به‌شدت ساده‌ی این چت‌بات، نتایج حیرت‌انگیزی دریافت می‌کنند؛ از تولید شعر و آهنگ و فیلم‌نامه گرفته تا نوشتن مقاله و کد و پاسخ به هر سؤالی که فکرش را بکنید؛ و تمام این‌ها تنها در کمتر از ده ثانیه انجام می‌شود.

ChatGPT حتی از پس عجیب‌وغریب‌ترین درخواست‌ها نیز بر‌می‌‌‌آید؛ مثلا می‌تواند داستانی سر هم کند که جزییات به‌ظاهر بی‌ربط آن در بند اول، به اتفاقات بند آخر مرتبط باشند (اتفاقی که حتی در محبوب‌ترین سریال‌های نتفلیکس هم کمتر می‌افتد!). می‌تواند لطیفه بگوید و حتی توضیح دهد که چرا خنده‌دار است. می‌تواند به سبک مجلات و نویسنده‌های مختلف، لید‌های جذاب بنویسد و حتی از نقل‌قول‌های به‌ظاهر معتبر، اما کاملا جعلی استفاده کند. تمام این قابلیت‌ها باعث شده ChatGPT به ابزاری به شدت سرگرم‌کننده و اعتیاد‌آور و البته برای افرادی مثل من که شغل‌شان نویسندگی است، بسیار نگران‌کننده و دردسرساز تبدیل شود.

حجم داده‌هایی که ChatGPT با آن‌ها آموزش داده شده به حدی وسیع است که خواندن تمام آن‌ها به‌گفته‌ی مایکل وولدریج، مدیر تحقیقات بنیادی هوش مصنوعی در مؤسسه آلن تورینگ در لندن، به «هزار سال عمر انسانی» نیاز دارد. او می‌گوید داده‌هایی که در دل این سیستم پنهان شده، دانش بی‌نهایت بزرگی را درباره‌ی جهانی که در آن زندگی می‌کنیم، در خود جای داده است.

چت‌بات هوش مصنوعی ChatGPT چگونه کار می‌کند؟

چت‌بات ChatGPT درواقع مبتنی بر نسخه‌ی به‌روز شده GPT-3، نوعی مدل زبانی بزرگ (LLM) است که بر شبکه‌ی عظیمی از نورون‌های مصنوعی متکی است که به‌نوعی، رفتار نورون‌های مغز انسان را تقلید می‌کنند.

مدل زبانی GPT برپایه معماری شبکه عصبی ترانسفورمر گوگل ایجاد شده و گوگل از این شبکه عصبی در ساخت مدل زبانی پیشرفته‌‌ی LaMDA استفاده کرده است؛ همان مدلی که چند ماه پیش، یکی از کارمندان گوگل مدعی شد «خودآگاه‌» است و موجی از شوخی‌های اینترنتی و نگرانی‌ از ظهور ربات‌های قاتلی به‌راه انداخت.

به‌طورکلی، به هوش مصنوعی مدل‌های زبانی بزرگ، صدها میلیارد کلمه در قالب کتاب، مکالمات، صفحات وب و حتی پست‌های توییتر و دیگر شبکه‌های اجتماعی «خورانده» می‌شود و هوش مصنوعی به کمک این منابع عظیم از داده، مدلی براساس احتمال آماری می‌سازد؛ یعنی کلمات و جملاتی که به احتمال زیاد پس از متن قبلی می‌آیند. مدل‌های زبانی از این جهت کمی شبیه قابلیت پیش‌بینی کلمات در گوشی‌های هوشمند هستند، با این تفاوت که در مقیاس بسیار بزرگ‌تری عمل می‌کنند و به جای پیش‌بینی تنها یک کلمه،‌ می‌توانند پاسخ‌های کامل متشکل از چندین پاراگراف تولید کنند.

روش آموزش دادن مدل زبانی به‌کار رفته در ChatGPT به این صورت بود که ابتدا تعداد زیادی سؤال و جواب که توسط افراد متخصص این حوزه، دست‌چین شده بودند، به آن داده شد. سپس، این سؤال و جواب‌ها در مجموعه داده‌ی مدل گنجانده شد. در مرحله‌ی بعد، از سیستم خواسته شد تا برای مجموعه‌ی بسیار بزرگی از سؤالات متنوع، چندین پاسخ مختلف ارائه دهد تا کارشناسان انسانی هر یک از آن‌ها را از بهترین تا بدترین پاسخ، رتبه‌بندی کنند.

نکته‌ی مهم دیگری که باید درباره‌ی مدل‌های زبانی مانند GPT بدانید این است که از نوع هوش مصنوعی مولد (Generative AI) هستند. این سیستم‌ها به کمک تکنیکی موسوم به یادگیری ماشین (Machine Learning) از داده‌هایی که از قبل توسط انسان‌ها ایجاد شده، استفاده می‌کنند تا نتایج جدیدی ارائه دهند که به نظر منحصر‌به فرد می‌آید، اما درواقع چیزی جز چیدمان جدیدی از داده‌های از پیش تولید‌شده نیست.

از این منظر می‌توان گفت هوش مصنوعی مولد دقیقا همان کاری را می‌کند که ما انسان‌ها برای کارهای مختلف انجام می‌دهیم؛ یعنی، از چیزهایی که از دیگران یاد گرفته‌ایم، استفاده می‌کنیم تا بتوانیم مهارت مختص خودمان را پرورش دهیم؛ با این تفاوت که سرعت یادگیری هوش مصنوعی بی‌نهایت از سرعت یادگیری انسان‌ها بیشتر است و همین موضوع چت‌بات ChatGPT را جادویی می‌کند. درواقع، این چت‌بات بیش از هر انسانی در تمام طول زندگی‌اش، متن پردازش کرده و همین باعث شده تا بهتر و روان‌تر از من و شما به هر سؤالی پاسخ دهد و حتی با تقلید از افراد خاص، سبک پاسخ‌ دادنش را شبیه آن‌ها کند.

یکی دیگر از دلایلی که هوش مصنوعی ChatGPT  را به بهترین چت‌بات دنیا تبدیل کرده این است که اکثر چت‌بات‌های هوش‌ مصنوعی از نوع «Stateless» هستند؛ به این معنی که قادر به ذخیره‌ی داده‌های تولید شده در مکالمات پیشین نیستند و به همین‌خاطر، نمی‌توانند چیزی را به یاد آورده یا یاد بگیرند؛ اما ChatGPT می‌تواند آنچه را که کاربر قبلا به او گفته به یاد آورد و این حس را منتقل کند که واقعا دارید با یک ربات هوشمند صحبت می‌کنید.

هدف از توسعه هوش مصنوعی مولد این است که با تقلید از رفتار انسان‌ها، کاربران را از انجام کارهای خسته‌کننده، تکراری و زمان‌بر نجات دهد؛ مثل ابزارهایی که به‌طور خودکار تصاویر را ویرایش می‌کنند، غلط‌های تایپی را درست می‌کنند و مانند دستیار صوتی Siri و گوگل اسیستنت، انجام بسیاری از کارهای مرتبط با گوشی هوشمند را سرعت می‌بخشند. اما همان‌طور که برای جست‌وجو در اینترنت نیاز به مهارت‌های خاص است، استفاده موثر از ChatGPT نیز نیازمند مهارت‌‌هایی برای بیان دقیق چیزی است که به دنبال آن هستید؛ اگر نتوانید درخواست خود را با جزییات کامل بیان کنید، این چت‌بات نیز از ارائه‌ی پاسخی که دقیقا دنبالش هستید، عاجز خواهد بود.

سخن پایانی

مزیت این سیستم امتیازدهی در این است که هوش مصنوعی ChatGPT در اغلب موارد، به‌طرز شگفت‌انگیزی می‌تواند تشخیص دهد هر سؤال دقیقا دنبال چه پاسخی است و بعد از جمع‌آوری اطلاعات درست، چطور آن‌ها را به‌ شکلی طبیعی ارائه دهد. برای مثال، اگر از این چت‌بات سؤال مبهمی بپرسید، جوری که نتواند به‌طور دقیق پاسخ دهد، به‌درستی می‌تواند حدس بزند که سؤال شما در کدام دسته‌بندی موضوعی، مثلا علمی، فلسفی، سیاسی و غیره جای می‌گیرد و متناسب با این دسته‌بندی جواب شما را می‌دهد.

پایان مطلب/س.آ