تاریخچه جشن چهارشنبه سوری

به گزارش پارت نیوز؛ جشن چهارشنبه سوری یک جشن کهن، محبوب و باستانی می‌باشد. آخرین روزهای سال که درنهایت به عید نوروز منتهی می‌شود توسط ایرانیان باستان جشن گرفته می‌شد.

این برای جشن یکسری دلایل گفته شده است. دور کردن ارواح، احترام به مردگان، دور کردن بدی‌ها، اتفاقات بد و شانس دلایل برگزاری چهارشنبه سوری می‌باشد.

جشن چهارشنبه سوری چیست؟

در غروب آخرین سه‌شنبه‌ی پیش از نوروز ج چهارشنبه سوری یا همان جشن سال نوی باستانی ایران برگزار می‌شود.

عنصر و نماد اصلی این جشن آتش می‌باشد. آتش در این جشن همگانی پلیدی‌ها و زشتی‌ها را دور کرده و از انسان پاکیزه و منزه در سال نو استقبال خواهد کرد.

این جشن از جشن‌های محبوب و پرطرفدار باستانی ایران است و هرساله مردم بسیاری را با خوشحالی به خیابان‌ها می‌کشاند.

رابطه آتش و چهارشنبه سوری

از دیرباز آداب‌ورسوم چهارشنبه سوری با آتش گره‌خورده است. به‌طورکلی همه چهارشنبه سوری را با آتش می‌شناسند.

درگذشته تولد، زایش و آتش رابطه‌ی مستقیمی با یکدیگر داشته‌اند. چهارشنبه سوری نیز جشنی برای تولد بهار و سال نو می‌باشد.

این جشن در دوره‌های مختلف به شکل‌های متفاوتی برگزارشده است. در زمان قاجار و ساسانیان این جشن به گونه‌های دیگری برگزار می‌شد.

به‌طور مثال، در جشن چهارشنبه سوری سال ۱۳۰۰ توپ مروارید که در میدان ارگ قرار داشت برای اعلام شب چهارشنبه سوری شلیک شد.

مردم بر این باور بودند که رد شدن از زیر این توپ می‌تواند اتفاقات خوبی را رقم بزند. مادران بسیاری کودکان بیمارشان را برای شفا گرفتن از زیر این توپ رد می‌کردند. حتی بانوان و مجرد برای یافتن همسر این کار را انجام می‌دهند.

این‌گونه عقاید و آداب به شیوه‌ای متفاوت در تبریز نیز انجام می‌شد. تمام این موارد بخشی از تاریخ چهارشنبه سوری هستند که برخی از آن‌ها امروزه پررنگ‌اند و برخی دیگر به‌طور کامل فراموش‌شده‌اند.

آداب‌ورسوم جشن چهارشنبه سوری

چهارشنبه سوری آداب و رسوم منحصربه‌فردی دارد که آن را از دیگر جشن‌ها متمایز می‌کند. در ادامه به معرفی این آداب‌ورسوم می‌پردازیم.

به‌طورقطع مهم‌ترین نماد آداب‌ورسوم چهارشنبه سوری آتش است.در فرهنگ باستانی ایران آتش پدیده‌ای خاص و مقدس به‌حساب می‌آمد، چرا که این اعتقاد وجود دارد که آتش می‌تواند پلیدی‌ها را دور کرده و سبب به وجود آوردن پاکی شود.

مردم در این جشن آتش‌های کوچکی روشن کرده و به نوبت از روی آن می‌پرند. در حین پریدن و چرخیدن دور آتش شعری را زمزمه وار یا یک صدا می‌خوانند. مضمون شعر چهارشنبه سوری به شرح زیر می‌باشد.

زردی من از تو، سرخی تو از من، غم برو شادی بیا، محنت برو روزی بیا، ای شب چهارشنبه، ای کلیه جار دنده، بده مراد بنده

قاشق زنی در جشن چهارشنبه سوری

قاشق زنی یکی دیگر از آداب‌ورسوم شناخته‌شده‌ی چهارشنبه سوری است. در این مراسم افراد کوچک و بزرگ با پوشش لباس‌های متفاوت عموماً با سر کردن چادر به در خانه‌ی ساکنین شهر می‌روند، با قاشق بر پشت یک کاسه‌های فلزی می‌کوبند.

این کار نشان‌دهنده‌ی این است که صاحب خانه باید با خوراکی‌های مختلف کاسه‌های آن‌ها را پر کند.عموماً انواع مشکل‌گشا، آجیل،‌ شیرینی‌،‌ میوه و از این قبیل موارد در کاسه‌ی فرد قاشق زن ریخته می‌شود. این رسم یکی از آدابی است که از ابتدا رواج نداشته و بعدها به جشن چهار شنبه سوری اضافه شده است.

آیین شکستن کوزه در جشن چهارشنبه سوری

یکی دیگر از آیین چهارشنبه سوری رسم شکستن کوزه است. با اینکه این آیین در گذر زمان کم رنگ شده اما همچنان افراد بسیاری آن را حفظ کرده و انجام می‌دهند.

این آیین به این شکل بوده است که هر خانواده یک کوزه سفالی بزرگ داشت. این کوزه به عنوان منبع اصلی برای خنک و تمیز نگه داشتن آب در طول سال استفاده می‌شد. در شب چهارشنبه سوری، مردم با صدایی بلند که آن‌ها را آگاه به موضوع می‌کرده می‌رفتند و کوزه را از آن بالا به زمین انداخته و می‌شکستند.

شال اندازی در جشن چهارشنبه سوری

آیین شال اندازی که بی‌شباهت به قاشق زنی نیست و بیشتر در شهرهایی مثل همدان و زنجان انجام می‌شد. در گذشته و خانه‌های قدیمی که خانه‌ها دودکش و راه‌پله داشتند، جوان‌ها چند روسری رنگارنگ را به هم بافته و طناب بلندی درست می‌کردند.

طناب را به پشت بام برده و با تولید صدایی مثل سرفه ، عطسه یا بعضا آواز از حضور خود آگاه می‌کردند. پس از آن که صاحب خانه متوجه س حضور آن ها می‌شد شال را به پایین انداخته و منتظر می‌ماندند.

صاحب‌خانه نیز در این قسمت از جشن چهارشنبه سوری در یکی از روسری‌ها که معمولا آخرین روسری را انتخاب می‌کرد مقداری خوراکی می‌ریخت.سپس به نشانه‌ی اینکه خوراکی را در روسری گذاشته طناب را تکان می‌داد تا فردی که آن را به پایین انداخته آن را بالا بکشد.

خوراکی‌هایی که صاحب‌خانه در روسری می‌گذاشت نشانه‌های متفاوتی داشت. مثلا اگر نان می‌گذاشت نشانه‌ی این بود که سال پر برکتی برای صاحب شال آرزو کرده است. اگر شیرینی می‌گذاشت یعنی سال برای او همراه با شادی خواهد بود و گردو نیز به معنای افزایش طول عمر به صاحب طناب داده می‌شد.

آجیل‌های دیگر نیز مثل بادام و فندق نشانه‌ی صبر، استقامت و بردبادی در برابر سختی‌ها و مشکلات هستند.کشمش و سکه در بخش شال اندازی جشن چهارشنبه سوری به ترتیب معنی برکت و شادی در زندگی زناشویی را خواهد داشت.

بسیاری معتقدند که شال اندازی روشی غیرمستقیم برای خواستگاری دختر خانه‌ای است که شال را بر بام یا جلوی آن می‌اندازند و آنچه در روسری پیدا می‌شود جواب عروس را نشان می‌دهد.

غذای رایج چهارشنبه سوری

غذای مشخصی برای جشن چهارشنبه سوری وجود ندارد. اما در شهرهای مختلف مرد شیرینی‌ها و غذاهای مخصوصی برای این جشن می‌پزند. به طور مثال در شیراز مردم آش رشته درست می‌کنند.

به‌طورکلی مرسوم است که مردم در این شب آجیل می‌خوردند. این آجیل می‌تواند از مواد مختلفی تهیه شده باشد. مهم این است که خوردن آن پس از پریدن از روی آتش آن هم در کنار هم نشانه‌ی افزایش صمیمیت و مهربانی است.

انتهای مطلب